Dünyada her geçen yıl hızla büyüyen Ekonomik Kriz nedeniyle işsizler sayısı artmakta, basından öğrendiğimize göre birçok Ülkede yönetimleri etkileyen olaylara neden olmaktadır.Örneğin komşumuz Yunanistan..Ülkemizde ise Küresel Kriz her ne kadar gizlenmeye çalışılsa da, etkisini her alanda olduğu gibi Çalışma Dünyasında da olumsuz sonuçlarla karşımıza çıkmaktadır.
İşsizlik ,Gizli İşsizlik gibi İşsizlik Sigortası kapsamında olanları ile kayıt dışı istihdam sayıları sorununun ne denli boyutlara ulaştığını göstermektedir.
İşsizlik Sigortası 4447 Sayılı Yasa ile 25.08.1999 tarihinde çıkartılarak,08.09.1999 tarih ve 23810 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.Yasanın VII.Bölümünde 46. 57. maddeleri ile Geçici 1.maddeleri İşsizlik Sigortası konusunu öngörmektedir.
Yasa, Anayasaya aykırı görülen hükümlerinin iptali için Anayasa Mahkemesine götürüldü.Emeklilikte Kademeli Geçişe ilişkin hükümleri 23.02.2001 tarihinde iptal edildi.Ancak Yüksek Mahkeme Yasanın yürürlüğe girdiği 08.09.1999 tarihinden sonra işe girenlerin kadınlarda 58,erkeklerde 60 yaşında emekliliği öngören hükmünün iptali istemini reddetti.
Yürürlükteki Yasanın önemli maddelerini, tanımlarını ve işsizlik sigortasından yararlananların sayılarını ve giderek artan tehditleri belirterek, yazımı sürdürmek istiyorum.
Yasanın Amacı,Sigortalılara işsiz kalmaları durumunda ödeme ve yasada öngörülen hizmetleri sağlamaktır.İşsizlik Sigortası kısaca bir işyerinde çalışırken çalışma istek,yetenek, sağlık ve yeterlilikte olmasına karşın herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalılara işsiz kalmaları nedeniyle uğradıkları gelir kaybını belli süre ve ölçüde karşılayan sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren zorunlu sigortayı,ifade etmektedir.
İşsizlik ödeneğini kimler alır?
İşçinin işten çıkarılmadan önce 120 gün sürekli primi yani son dört ay sürekli çalışması ve son 3 yıl içinde de en az 600 gün prim ödenmesi,Kendi kusuru ve isteği dışında işsiz kalması durumunda işsizlik ödeneğine hak kazanır.
İsteği dışında ve kusursuz işsiz kalmak;
-Yasanın 51.maddesine göre 4857 Sayılı Yasanın 17.maddesi, 854 sayılı Deniz İş Yasasının 16. maddesi ya da 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Yasanın 6. maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen bildirim önellerine uygun olarak İş Sözleşmesinin işveren tarafından sona erdirilmiş olmak,
-- İş Sözleşmesi, süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin 4857 Sayılı İş Yasasının 24. maddesinin (I), (II) ve (III) numaralı bentlerine veya 854 sayılı Deniz İş Yasasının 14. maddesinin (II) ve (III) numaralı bentlerine veya 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Yasanın 7. maddesi ile 11. maddesinin birinci fıkrasına göre sigortalı tarafından feshedilmiş olmak,
-İş Sözleşmesi , süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin 4857 Sayılı İş Yasasının 25. maddesinin (I) ve (III) numaralı bentlerine veya 854 sayılı Deniz İş Yasasının 14 . maddesinin (III) numaralı bendine veya 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Yasanın 12. maddesinin birinci fıkrasına göre işveren tarafından feshedilmiş olmak,
-İş Sözleşmesinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalmak, 854 sayılı Deniz İş Yasasının 7. maddesinin (II) numaralı bendinde belirtilen iş sözleşmesinin belirli bir sefer için yapılmış olması nedeniyle sefer sonunda işsiz kalmak,
- İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olmak, 854 sayılı Deniz İş Yasasının 14. maddesinin (IV) numaralı bendindeki nedenlerle işsiz kalmak,
- 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Yasasının 21. maddesi kapsamında işsiz kalmak,demektir.
Ancak, işsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için iş sözleşmesinin başvuru sırasında grev, lokavt veya kanundan doğan ödevler nedeniyle askıya alınmamış olması ve sigortalının herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan gelir veya aylık almaması gerekmektedir.
İşsizlik ödeneği hukuken hak düşürücü nitelikli olup, İşsizlik ödeneği almakta iken;
- Kurumca teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden,
- İşsizlik ödeneği aldığı sürede gelir getirici bir işte çalıştığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan gelir veya aylık aldığı tespit edilen,
- Kurum tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen,
- Kurum tarafından yapılan çağrıları haklı neden olmaksızın zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen, Sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilir.
İşsizlik ücreti 2012 yılında Ocak-Temmuz ayları arası net taban 352.26 Tl,tavan ise 704.52 Tl,Temmuz-Aralık ayları için alt limit 373.72 Tl ve üst limit 747.43 Tl dir.
İşsizlik ödeneği ;
600 gün prim ödemiş olanlara 180 gün,
900 prim ödemiş olanlara 240 gün,
1080 gün ve daha fazla prim ödemiş olanlara 300 gün,
süre ile ödeme yapılır.
Resmi kaynaklar,prim kesintisi yapılmaya başlandığı 2000 yılında yaklaşık 5 milyon işsizlik sigortası kapsamındaki sigortalı sayısının, 2012 yılında 12 milyonu aştığını göstermektedir.Tespitler 2002 yılında 93 bin 436 olan işsizlik başvurusu,2012 yılı Eylül ayı itibariyle 433 bin 712 , toplamda ise 3 milyon 448 bin
2002 yılında 82 bin 879 olan işsizlik ödeneğini hak eden işçi sayısı 2012 yılında 267 bin 166 ulaştığı ,işsizlik ödeneğine hak kazanan 2 milyon 690 bin 429 kişiye 5 milyar 249 milyon 592 bin 546 lira ödeme yapıldığı belirtilmiştir.
Zonguldak Merkez ve ilçeleriyle 01/01/2012 - 30/09/2012 Döneminde başvuru sayısı ve kabul edilen işsiz sigortalı ile ödenen miktar aşağıda gösterilmiştir.
|
|
BAŞVURU |
ONAYLANAN |
ÖDENEN MİKTAR (TL) |
|
KDZ.EREĞLİ-ALAPLI |
1298 |
898 |
2.132.086,14 |
|
ZONGULDAK |
1336 |
806 |
1.824.678,64 |
|
TOPLAM |
2634 |
1704 |
3.956.764,78 |
Tüm bu veriler kayıtlı sigortalı işçiler ve işsizlerle ilgili sonuçlardır.Bunun dışında kayıt dışı sayılara bakıldığında Ekonomik yapının nerelerde olduğumuzu göstermektedir.
ANKAnın TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumunun verilerinden yaptığı belirlemeye göre kriz dönemi öncesine göre istihdam edilen 25 milyon 498 bin kişiden, 10 milyon 243 kişinin kayıt dışı olduğu anlaşılmaktadır.Bu araştırmaya göre 2012 Temmuz ayında istihdam edilen kişi sayısı 3 milyon 335 bin kişidir.Kayıt dışı istihdam edilenler de ise 202 bin kişi olarak artış gösterdiği belirlenmiştir.Bu süreçte toplam istihdamın yüzde 29.7 sini oluşturan 7 milyon 571 kadın çalışanın yüzde 56 sının herhangi bir sosyal güvencesi olmadan çalıştırıldığı,17 milyon 928 bin erkek çalışanın ise yüzde 33.5 inin kayıt dışı olduğu anlaşılmıştır.
Bu tespitler arasında dikkatimizi çeken olay kendi adına çalışanların sosyal güvelik dışında olmalarıdır.İşveren olarak faaliyet gösteren 1 milyon 278 bin kişiden yüzde 17.1 ini oluşturan 228 bin kişi de sosyal güvenlik kapsamı dışındadır.
Tüm bu istatistiki veriler, Ülkemizde yaşanan Ekonomik Krizin boyutlarının göstergesidir.Yasal düzenlemeler, on yıl geçmeden 4857 Sayılı Yasa ile 30 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerine getirilen İş Güvencesine ilişkin nedenlerden sendikal faaliyetler hükmünün kaldırılması,Toplu İş Sözleşme yapabilme ehliyet ve işyeri yetki yüzdelerinin sınırlandığı Dönemde Ekonomik Kriz biraz daha büyüyecektir.İşçinin kazanılmış haklarının yok sayılması üretimi düşürecektir.Bu şartlarda Yedi Düvele borçlanmamak mümkün mü?...
Sevgiyle,Sağlıklı Kalınız.
