Bülent Ecevit Üniversitesi İnşaat Bölümü Öğretim Üyesi Harita Yüksek Mühendisi Doç. Dr. Mehmet Alkan, Zonguldak'ta yaşanan tasman sorununu ve kentsel dönüşümü hakkında açıklamalarda bulundu. Zonguldak'ın fay hatlarına yakın olduğuna dikkat çeken Alkan, Ülkemiz coğrafi konum ve fay hatları bakımından önemli yer hareketlerinin bulunduğu bir coğrafyada yer almaktadır.
KENTSEL DÖNÜŞÜM
Bu nedenle özellikle büyük depremler sonrası çıkan bina ve yapıları ilişkin yasa ve yönetmeliklerin ardından, Van depremi sonrasında da Kentsel Dönüşüm adından sıkça söz ettirmeye başlamıştır. 2012 yılında çıkarılan Kentsel Dönüşüm yasası ile artık kentlerimizin yeniden yapılandırılması Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinatörlüğünde gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda, Kömür (Karaelmas) şehri olarak bilinen Zonguldak ilimiz fay hatlarına yakındır. Ayrıca ve özellikle yıllardır devam eden kömür çıkarımı ile oluşan yer altı boşlukları ve tasman problemleri yaşanmaktadır. Buna ilaveten, Zonguldak ilinde Valilik ve Zonguldak Afet ve Acil Durum Müdürlüğünün yaptırdığı rapora göre de şehrin en önemli yerleşim alanlarında ciddi zemin problemleri bulunmaktadır. Genel olarak verilen bu bilgiler ışığında, Kentsel Dönüşüme en çok ihtiyaç duyan illerin başında Zonguldak kenti gelmektedir. Ancak, yapılması gereken kentsel dönüşümde Zonguldak iline özel birçok etmen bulunmaktadır. Bu sebeple Kentsel Dönüşümde nelerin dikkate alınması gerektiği önem arz etmektedir. Bu bağlamda, dikkate alınması gereken tüm parametreleri şu şekilde açıklamak mümkündür.
ANALİZLER BÜYÜK ÖNEM ARZ EDİYOR
Zonguldak'ın kentsel dönüşümünde dikkat edilmesi gerekenleri sıralayan Alkan, şöyle devam etti: Öncelikli olarak Kentsel Dönüşüme altlık teşkil etmesi amacıyla, kentin mülkiyet yapısının ortaya konulması gerekmektedir. Bu bağlamda, hem parsel hem Bina hem de Bağımsız Bölümlerin (daire, dükkan, depo) mülkiyet haritalarının ve maliklerinin çıkarılması gerekmektedir. Daha sonra da, Zonguldak kentine yönelik hem afet bilgi sistemi hem de Kentsel Dönüşüme altyapı sağlayacak bir Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) tasarım ve uygulaması gerçekleştirilmelidir. Bilgi Sistemi hem her türlü yeni verilerin sisteme eklenebileceği hem de uygun yapılaşma ve kentleşme alanlarının tespit analizlerinde büyük önem arz etmektedir. Yapılması gereken mülkiyet ve bilgi sistemi Zonguldak kent merkezi, Kozlu ve Kilimli yerleşimlerinde dikkate alınarak gerçekleştirilmelidir. Maden ocakları yer yüzeyinde düşey çökme dediğimiz tasman hareketlerinin en önemli nedenleri arasında yer almaktadır. Bu yüzden, tüm kentteki maden ocak haritaların ve üretim bölgelerinin mülkiyet haritası üzerinde belirlenmesi, nerelere yapı yapılıp yapılmayacağının belirlenmesi açısından çok önemlidir.
ÇALIŞMALAR YETERLİ DEĞİL
Zonguldak ilinde yalnızca bir mahallede yapılan çalışma yeterli değildir. Bu nedenle kentte yapılaşması söz konusu olan alanların zemin ve yeraltı analizlerinin yapılması ve Coğrafi Bilgi Sistemi ortamına ilave edilmesi gerekmektedir. Bu şekilde tüm şehrin zemin ve yeraltı durumunun mülkiyet haritaları üzerinde hem iki boyutlu hem de üç boyutlu temsili ve analizi mümkün olabilecektir. Şehirde hali hazırda devam eden katı atık, doğalgaz ve elektrik hatları ile birçok altyapı çalışması devam etmektedir. Bu bağlamda, tüm altyapı projelerinin hatlarının konum bilgilerinin mülkiyet ve yol ağları ile ilişkilendirilmesi hatların nereden geçtiği ve boyut ve büyüklüklerinin bilinmesi açısından büyük önem arz etmektedir.
ÇOK KATLI YAPILAR BÜYÜK RİSK TAŞIYOR
Valilik raporuna dikkat çeken Mehmet Alkan, çok katlı binaların büyük risk taşıdığını dile getirerek sözlerini şöyle tamamladı: Şehirde devam eden 2B çalışmalarının bir an önce sona erdirilmesi ve nihai mülkiyet durumlarının tespiti ve bilgi sisteminde yer alması da büyük öneme haizdir. Zonguldak kent merkezlerinde yer alan ve daha önce afete uğramış bölgelerin kayıtları da bilgi sistemi ortamında temsil edilmelidir. Şehirde yer alan imar planları son derece düzensiz bir yapıda bulunmaktadır. Şehirde yol genişlikleri ve otopark problemleri had safhalarda yer almaktadır. Ayrıca, Valilik raporunda belirtildiği üzere çok katlı yapılaşmalarda büyük risk oluşturmaktadır. Bu nedenle şehirde, zemini sağlam ve yaşanabilir kent alanlarının CBS analiz desteğiyle tespiti ve uygulaması gerekmektedir. Bu durum Kentsel Dönüşüm açısından da büyük önem arz etmektedir.
BİR YAPI OLUŞTURULMALI
Şehirde yaşayan ve mülk sahiplerinin tereddütlerini gidermek ve şehri yaşanabilir bir hale getirecek planlamalar Kentsel Dönüşüm bağlamında ele alınmalıdır. Tüm bu parametreler dikkate alınarak Zonguldak, Kozlu ve Kilimli'yi baz alan yerleşim planları CBS desteği ile, oluşturulmalıdır. Bu bağlamda tüm şehirde güvenli uygulama alanları tespit edilmeli ve şehir yapılaşmasında bu planlar dikkate alınmalıdır. Burada, ilgili tüm kurum ve kuruluşlardan oluşturulacak komisyon ile Kentsel Dönüşüme altlık teşkil edecek bir yapı oluşturulmalıdır. Kentsel Dönüşüm uygulaması kesinlikle atıl olmamalı ve yeteri seviyede hızlı ve güvenilir olarak oluşturulmalıdır. Burada açıklanan tüm bilgiler ışığında, Zonguldak kentine yönelik Kentsel Dönüşüm şehrin geneli için tasarlanmalı ve gerçekleştirilmelidir. Buradan hareketle, şehir hem mülkiyet, hem planlama hem de altyapıya dayalı bir imar planına kavuşmuş olacaktır. Aksi takdirde şehirde doğal ve zemine bağlı felaketlerden kaçınmak olanaksızdır. Sonuçta, şehirde önümüzdeki yıllarda olabilecek felaketler, toplu ve düzenli bir Kentsel Dönüşüm uygulaması ile engellenebilecektir.
