Gazeteniz Ereğli Önder’in daha önceki sayılarında birkaç kez gündeme getirdiği ve en son olarak da 1 Şubat 2021 Pazartesi günkü  sayısında “Sıra Tayyareye geldi” başlıklı manşet haberi ilgi çekti. Kdz Ereğli Tarih Doğa ve Kültürünü Yaşatma derneği Başkanı Aydın Erol, Ereğli’de konumlanan Tayyare Bölüğü’ne ait Ereğli-2 isimli tayyarenin bire bir ölçülerinde yapılması konusunda adım atan Atılay Durmaz Demiroğlu’nu destekleyeceklerini açıkladı.

Aydın Erol, Safranbolu’daki “Zafranbolu” uçağının fotoğrafını da göndererek, Durmazoğlu’nun teklifinden söz ederken, konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı:

“Birinci Dünya Savaşı, uçakların etkin olarak kullanıldığı ilk askeri mücadele olması açısından önemlidir. Deniz havacılığı ise, bu anlamda dünya üzerinde oldukça farklı bir stratejik öneme sahip savaş aracıdır. Osmanlı Devleti, deniz havacılığı konusunda yine kara havacılığında olduğu gibi ilk adımı atan devletlerdendi ve gelişmeleri yakından takip etmekteydi. Dünya üzerinde denize inebilen ilk uçak 1912’de havalanmışken, Osmanlı Devleti bu uçağın benzerini 1913 yılında envanterine almıştır.

Bu safhada Osmanlının Birinci Dünya savaşına girişindeki tarihsel gelişmeyi kronolojik olarak olarak gözden geçirecek olursak;

28 haziran 1914 tarihinde Avusturya prensi’nin Bosna’da süikaste kurban gitmesi ve bunun sonucu verilen bir aylık ültimatomun süresinin dolduğu 28 temmuz 1914 tarihinde birinci dünya savaşı resmen başlamış oldu. Daha sonra Osmanlı bayrağı altındaki Yavuz ve Midilli savaş gemilerinin Karadeniz’de Rus limanlarını bombalamaları sonrası 1 Kasım 1914 tarihinde Rusya Osmanlıya savaş ilan etti. Böylece Osmanlı devleti resmen Almanya ve Avusturya’nın yanında Dünya savaşına girmiş oldu. Ruslar Karadeniz limanlarının bombalanmasına karşı misilleme olarak 6 Kasım 1914 tarihinde Zonguldak Kozlu ve Ereğli’yi top ateşine tuttular. Ruslar Müttefiki oldukları İngiliz ve Fransızlarında yönlendirmeleri ile Şile’den Artvin’e kadar olan tüm Karadeniz sahil koridorunda yer alan yerleşim yerlerini Rusya’da gerçekleşen Ekim 1917 Bolşevik Devrimi’ne kadar olan süre içinde sürekli bombaladılar. Ancak Ruslar açısından Zonguldak-Ereğli-İstanbul boğazı hattında seyrüsefer yapan kömür gemileri güzergahı en önemli bombalama ve mayın döşeme hattı idi. Albay Saim Besbelli’nin tespitlerine göre 1914-1916 arasında bu güzergahta irili ufaklı 32 gemi Ruslar tarafından bombalanarak veya Rus mayınına çarparak batmıştır.

Rusların Karadeniz’de İstanbul Boğazı-Zonguldak hattında yapmış oldukları abluka sonucunda İstanbul’a elektrik üreten Silahtarağa santralı kömür yokluğundan dolayı üretim yapamamış ve İstanbul elektriksiz kalmıştır. Ayrıca, ithal kömür lojistik hatları da kapalı olduğu için meskenlere kömür dağıtılamamış, denizde buharla çalışan sivil ve askeri gemiler çalıştırılamamıştır. Özet olarak Osmanlı, 1889 yılında Ereğli kömürlerinin trenle İstanbul’a taşımak amacıyla Anadolu-Bağdat Demiryolu Projesinin bir kolu olarak Adapazarı-Ereğli arasında planlanan demiryolu hattının Almanlar tarafından kendileri için kazançlı görülmemesi sonucu yapılmaktan vaz geçilmesi ile bu tarihten 25 yıl sonra bu Stratejik hatanın bedelini çok ağır ödedi. Kömür sevkiyatını yalnız deniz yoluna bağlı hale gelmesi Araştırmacı yazar Değerli hemşehrimiz İbrahim Kekeç’in tabiri ile İstanbul’a yapılan kömür lojistik hattını “topal ördek” pozisyonuna sokmuştur.

TAM DESTEK

Gelelim Ereğli’de konuşlandırılan 2.nci deniz Tayyare Bölüğüne,

“…..Zamanın vazgeçilmez enerji kaynağı olan kömür, Zonguldak ve Karadeniz Ereğli Limanlarından yurdun dört bir yanına sevk edilmekteydi. Kömür taşımacılığı ise Birinci Dünya Savaşı’nın devam etmesi sebebiyle Rus tehdidi altındaydı. Bahse konu tehditleri en aza indirgemek için Ocak 1917’de Karadeniz Ereğli’de 2’nci Deniz Tayyare Bölüğünün teşkil edilmesine karar verildi.

Bölüğün elinde Almanya’dan gelen birer adet Hansa Brandendurg NW ve Gotha WD12 tipi uçaklar ile “Ereğli-1” ve “Ereğli-2” isimli uçaklar mevcuttu. Ahmet Cemal Bey, “Ereğli-1” ve “Ereğli- 2” uçakları ile Ruslara karşı başarılı hücum ve keşif/gözetleme faaliyeti icra etmiştir. 1’inci Deniz Tayyare Bölüğündekine benzer şekilde 2’nci Deniz Tayyare Bölüğünün hangarı, çıkan kar fırtınası neticesinde büyük hasar görmüş ve içerisindeki “Ereğli-2” isimli uçak kullanılamaz hale gelmiştir. 1917 yılında Ruslarla yapılan ateşkes görüşmeleri neticesinde 2’nci Deniz Tayyare Bölüğünün faaliyetine son verilmiş, “Ereğli-1” isimli uçak, 1’inci Deniz Tayyare Bölüğüne sevk edilmiştir (1)…..”

Ereğli 2.nci Tayyere bölüğü 1914-1916 yılları arasındaki deniz’den yapılan kömür sevkiyatında ağır mal ve can kayıpları sonrasında Osmanlı tarafından Ereğli’ye konumlandırılmıştır. Nitekim Savaş tehdidinin geçtiği Rusya’daki Ekim 1917 devrimi sonrası bölük başka mıntıkalara kaydırılmıştır.

Kentimizin yakın tarihinde önemli izler bırakan bu bölük ve Kullandığı Ereğli-1 ve Ereğli-2 uçakları’nı sembolize eden birebir bir modelin sahil bandımızda konumlandırılması teklifini dile getiren saygıdeğer abimiz Sayın Durmaz Demiroğlu’nu destekliyoruz. Bu anlamda Safranbolu’luların 1931 yılında Halktan toplanan bağışlarla Türk hava kuvvetlerine armağan ettiği ve birebir maketi Safranbolu kent parkında yer alan aşağıdaki “Zafranbolu” uçağını Ereğli’de planlanan bu hizmet için aşağıda örnek resmini koyarak hatırlatmak istedim.

(1)Kaynak: BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE TÜRK DENİZ HAVACILIĞI FAALİYETLERİ-Umut Cafer Karadoğan

İLGİLİ KÖŞE YAZISI:
http://www.ereglionder.com.tr/gemi-tamam-sira-ucakta-makale,5848.html

İLGİLİ HABERLER:

http://www.ereglionder.com.tr/guncel/2deniz-tayyare-bolugu-ereglide-kuruldu-h84141.html

http://www.ereglionder.com.tr/guncel/eregli-ucak-yapacak-h73518.html

http://www.ereglionder.com.tr/guncel/posbiyik-uff-dese-h89392.html