İçişleri Bakanlığınca valiliklere metamfetamin kaçakçılığı ve kullanımının önlenmesi amacıyla gönderilen genelgede piyasada kolaylıkla satılan cam kalem parfüm şişeleri veya alüminyum folyoların metamfetamin tüketiminde kullanılabileceği belirtilerek, bu alanda mücadele eden birimlerin duyarlılığının artırılması talimatı verildi.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun imzasıyla yayımlanan genelgede uyuşturucuyla mücadele kapsamında tedbirlerin geliştirilmesi ve uygulanmasında ilgili bakanlıklar, mülki ve adli makamlar, kolluk birimleri gibi paydaş, sorumlu kurum ve kuruluşların farkındalığının artırılarak mücadele etkinliğinin üst seviyeye taşınmasının önemi vurgulandı.
Bu kapsamda Bakanlık bünyesindeki kolluk güçlerinden metamfetaminle mücadele kapsamında küresel ve bölgesel gelişmeler, yeni yöntemler, başarılı uygulamalar gibi diğer konuları içerecek, il ve ilçe teşkilatlarının farkındalığını artıracak nitelikte bölgesel toplantılar yapılması istendi.
BİRİMLER ARASI KOORDİNASYON ARTIRILACAK
Genelgeye göre, mücadele etkinliğini yükseltecek kurumsal, hukuki, teknolojik kapasite artışına dair ortak çalışmalar yapılarak elde edilen sonuçlar sahadaki birimlerle paylaşılacak.
Kolluk birimleri arasında bilgi paylaşımına önem verilerek karşılaşılan yeni yöntem, eğilim, güzergah konularında veya özellik arz eden soruşturmalarda elde ettikleri bilgilerin diğer kolluk teşkilatlarıyla paylaşılması sağlanacak. Mücadele kapsamında görevli ve yetkili tüm kurum ve makamlar arasında iş birliği artırılacak.
Metamfetamin kaynaklı suçlarla mücadele kapsamında görevli tüm kurum ve kuruluşlarla düzenli olarak bir araya gelinecek. Birlikte düzenlenecek toplantı ve çalıştaylarla alanda elde edilen tecrübe ve değerlendirmeler, ortak akılla ele alınacak ve yeni mücadele yöntemleri geliştirilecek.
Alanda görev yapan tüm kolluk personelinin bu konudaki bilgi ve tecrübelerinin artırılması için eğitim faaliyetleri ve yayınlara ağırlık verilecek.
Özellikle sınırdaki illerde ve sınır girişlerinde kontrol ve tedbirler artırılarak personelin duyarlılığı yükseltilecek.
DENETİMLER ARTIRILACAK
Uyuşturucu kaçakçılığı konusunda analiz çalışmalarına ağırlık verilecek, kara nakil araçları başta olmak üzere vasıtalar üzerindeki uygulama ve denetimler sıklaştırılacak.
Metamfetamin kullanmaya yarayan ve piyasada kolayca bulunan aparatların satışıyla ilgili adli soruşturma yapılacak.
Piyasada kolaylıkla bulunabilen cam kalem parfüm şişeleri veya alüminyum folyoların metamfetamin tüketiminde kullanılabileceği değerlendirilerek bu alanda mücadele eden birimlerin duyarlılığı artırılacak.
Vatandaşların farkındalık ve duyarlılığının artırılması amacıyla eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri de artırılacak, afiş ve broşür gibi materyallerin dağıtımına önem verilecek.
GEÇEN YIL 200 BİNİN ÜZERİNDE OPERASYON YAPILDI
Yasa dışı uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti ve kullanımı, toplum güvenliğine verdiği zararın yanı sıra insan sağlığını da doğrudan etkiliyor.
Kolluk birimlerince bir taraftan ulusal ve uluslararası operasyonlar yürütülürken diğer taraftan genç ve yetişkinlerin bu alanda bilinçlendirilmesi ve farkındalıklarının artırılması amacıyla başta "En İyi Narkotik Polisi: Anne" Projesi olmak üzere, farklı yaş ve meslek gruplarına yönelik birçok eğitim faaliyeti sürdürülüyor.
Türkiye'de 2021 yılında 200 binin üzerinde uyuşturucu operasyonu düzenlendi, bu operasyonlarda 260 binin üzerinde şüpheli hakkında adli işlem yapıldı. Halen cezaevlerinde uyuşturucu suçlarından 110 binin üzerinde tutuklu ve hükümlü bulunuyor.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC) tarafından yayımlanan 2021 yılı raporuna göre, dünya genelinde ele geçirilen metamfetamin miktarı bir önceki yıla göre yüzde 43 arttı. Avrupa'da son 10 yılda metamfetamin olay sayısında yüzde 107, yakalama miktarında da yüzde 477 artış görüldü.
Türkiye'de ise ilk metamfetamin yakalaması 2009'da İran kaynaklı olarak İstanbul'da gerçekleşti.
2015-2021 yıllarında metamfetamin olay sayılarında 21 kat, ele geçirilen madde miktarında ise 30 kat artış oldu. 2021'de yakalanan metamfetaminin miktarı 5 ton 500 kilogramın üzeri olarak kayıtlara geçti.
Yılbaşından bugüne kadar ele geçirilen metamfetaminin miktarı ise 9 tonu aştı.
Metamfetamin kaynaklı olay ve miktar yakalamalarındaki artış, doz aşımı ölümlere ve bu maddeden kaynaklı tedavi başvurularına da yansıdı. Türkiye'de doz aşımı ölümlerin en yüksek görüldüğü 2017 yılında yüzde 7,8 olan metamfetamin kaynaklı ölüm oranı geçen yıl 58,5 oldu.
Tek başına metamfetamin kaynaklı ölümler 2017'de yüzde 0,3 iken 2021'de yüzde 35,5'e çıktı. 2016'da yüzde 3,5 olan metamfetamin tedavisine başvuru oranı ise 2021'de yüzde 15,5 olarak kayıtlara geçti.
NEDİR? METAMFETAMİN BAĞIMLILIĞI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Sigara, alkol ve madde kullanımı kişilerin sağlığını doğrudan tehdit eden önemli zararlı alışkanlıklar arasında yer alır. Keyif veren özelliğe sahip olmaları nedeniyle psikolojik olarak pozitif pekiştirme ile bağımlılık yaratan bu alışkanlıklar, vücutta çeşitli dokularda geri dönüşümü olmayan tahribatlara yol açarak hayatı tehdit edebilecek önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Günümüzde madde bağımlılığı açısından önemli görülen tehlikeli maddelerden biri de metamfetamindir.
METAMFETAMİN NEDİR?
Metamfetamin uyuşturucu maddeleri arasında stimülan olarak da bilinen, sinir sistemindeki hücreleri uyararak etki gösteren bağımlılık yapıcı maddelerden biridir. Genel olarak hap formunda bulunabildiği gibi toz formunda da bulunur. Toplumda kristal, buz, meth, ice gibi isimlerle anılan metamfetamin, kişinin psikolojik duygu durumunda ani yükselmelere yol açabildiği gibi etkisinin sönmesiyle birlikte kişide depresyon veya uykusuzluk gibi psikolojik koşullara neden olabilir. Bu anlamda keyif verici etkisinin devamlılığını sağlamak adına pozitif pekiştirme etkisiyle bağımlılık yaratabilir.
METAMFETAMİN NASIL ETKİ GÖSTERİR?
Metamfetamin beyinde yer alan sinir hücrelerinin yüzeyindeki birtakım reseptörlere bağlanarak hücrelerde normalden daha fazla uyarı gelişmesine neden olur. Bunun sonucunda beynin psikolojik durumunu belirleyen bölgeleri, haz merkezleri ve görsel alanlar gibi farklı bölgelerde uyarı artışı ile aşağıdaki klinik belirtiler gelişir:
- Yüksek derecede heyecan veya adrenalin, zindelik ve enerji hissi
- Yüksek derecede özgüven veya cesaret
- Öfori ya da aşırı derece mutluluk, coşkunluk hissi
- Künt duygu durum veya çevredeki olaylara aldırmazlık hali
- Paranoya, sanrı veya halüsinasyon gibi psikotik belirtiler
- Artmış cinsel istek
- Kırılgan duygu durum veya ajitasyon, belirli olaylara aşırı tepki verme
- Konuşkanlıkta, sosyallikte artış
- Davranışlarda aşırılık ve olduğundan farklı davranış kalıpları sergileme
- Kan basıncında ve kalp hızında artış
- Vücut sıcaklığında artış
- İştah kaybı
METAMFETAMİN BAĞIMLILIĞI NEDİR?
Vücudun biyokimyası gereği, beyin hücrelerinin metamfetamine maruz kalmasıyla hücreler uyarı sayısını düzenlemek için maddenin bağlandığı reseptörlerin sayısını azaltır. Buna bağlı olarak kişi, önceki kullanımlarda aldığı haz verici etkileri aynı düzeyde alabilmek için daha yüksek dozda madde kullanımına ihtiyaç duyar. Tolerans olarak bilinen bu etki nedeniyle, kişi kronik kullanımda her seferinde daha fazla dozda madde kullanmak zorunda kalır ve zamanla madde bağımlılığı gelişir. Yine benzer şekilde, madde kullanımını takiben metamfetaminin vücuttaki dozunun madde atılımına bağlı olarak azalmasıyla kişide çekilme belirtileri olarak da bilinen rahatsız edici semptomlar ortaya çıkar. Bu semptomlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Kaygı, huzursuzluk veya depresyon gibi psikolojik belirtiler
- Gözlerde kızarma, yaşarma, tahriş hissi
- Duygu durumda düşüklük, duygulanımda azalma, çevreye ilgisizlik
- Uyku bozuklukları veya uykusuzluk
- Halsizlik, yorgunluk
- Sosyal yönden çekilme, motivasyonda azalma, iş performansında düşme
- Cinsel istekte azalma
- Paranoya
- İştahta artış
Kişi, madde çekilmesine bağlı gelişen bu negatif belirtilerin ortaya çıkmasını engellemek adına madde kullanımına devam eder ve bağımlılığını artırır.
Bahsedilen fiziksel bağımlılığın dışında, kişinin madde kullanımıyla haz verici duygular tecrübe etmesi, psikolojik olarak aynı duyguları sık sık yaşama isteğini pekiştirerek aynı davranışı sık sık tekrarlamaya iter. Psikolojik bağımlılık olarak da bilinen bu durum, fiziksel bağımlılıktan farklı olarak psikolojik temelli mekanizmalar üzerinden ortaya çıkar. Psikolojik bağımlılık süreci, kişiyi fiziksel olarak da madde kullanımına bağımlı hale getirir.
Metamfetamin kullanımı sonucunda kişinin başta kalp-damar ve böbrek sağlığı olmak üzere, nörolojik ve psikolojik yönden sağlık durumu ciddi anlamda olumsuz etkilenir. Madde kullanımı ile kan basıncında veya kalp hızında yaşanan ani yükselmeler, genç yaştaki kişilerde kalp krizi gibi kalp-damar sorunlarını tetikleyebilir. Ayrıca, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını bozarak hayatı tehdit edebilecek durumların gelişmesiyle sonuçlanabilir. Ani duygu durum değişiklikleri nedeniyle kişiler intihara yatkın hale gelebilir, iş ve sosyal hayatları ciddi anlamda olumsuz etkilenebilir.
