Uzun Mehmet’in Anma ve Dünya Kömür Günü ile ilgili olarak yazılı bir açıklama yapan Kandillililer Derneği Başkanı Uv. Korhan Us , “Ereğli bugünkü varlık nedenini kanımca, kömüre ve dolayısıyla, kömürü bulan Uzun Mehmet’ e borçludur” dedi.
Açıklamasını yönetim kurulu adına yapan Korhan Us görüşlerini şöyle dile getirdi:
EKİ HEP EN ÖNDE OLDU
Uzun Mehmet’in kömürü bulduğu yer, hepimizin bildiği gibi Köseağzı ‘dır. Köseağzı ise Ereğli demektir. Öğrencilik yıllarımızda bize Kestaneci köylü Uzun Mehmet’in kömürü Köseağzı’nda bulduğu öğretilmiştir. Yine bizim öğrencilik yıllarımızda, 8 Kasım Kömür günlerinde, E.K.İ. Kandilli, o zaman ki adıyla Armutçuk Müessesesi, bu törenlerde hep ön planda olurdu.
UZUN MEHMET İLE İLGİLİ BELGELER YAYIMLANDI
Ereğli bugünkü varlık nedenini kanımca, kömüre ve dolayısıyla, kömürü bulan Uzun Mehmet’ e borçludur. Kömürü çıkaran madenciler, yani kömür işletmeleri bu vefa borcunu ödemede daha titiz davranmış ve Uzun Mehmet’in torununa dahi ölene kadar maaş bağlamıştır. Bu ödemelere ilişkin resmi belgeler geçtiğimiz yıl bir yerel gazetede yayımlanmıştır.
KAYNAKLARDAKİ ANLATIMI
Uzun Mehmet’in hepimizce bilinen, ders kitaplarında okutulan, resmi tarihe konu olan özgeçmişi aşağıda özetlenmiş olup, hemen her kaynakta, aynı şekilde anlatılmaktadır.
“Uzun Mehmet, Ereğli'ye bağlı Kestaneci köyündendir. 1820'li yıllarda Ereğli'nin belli başlı ailelerinden Karamahmutzadeler sülalesinden olduğu bilinir. Uzun Mehmet, askerliğini bahriye eri olarak İstanbul’da yapmıştır. Bir gün Bölük Komutanı elinde siyah taşlarla bölüğün önüne gelir. “Arkadaşlar bu elimde gördüğünüz maden kömürüdür. Biz bunu dışarıdan almaktayız. Ülkemizde maden kömürünün olup olmadığını bilmiyoruz. Eğer maden kömürü ülkemizde bulunursa memlekete çok büyük bir hizmet olur. Sizden ricam memleketinize gittiğinizde araştırmanızdır...” Dolayısıyla Uzun Mehmet terhis olurken, subayları kendisine bir kömür parçası(siyah taş) verir; memleketine dönünce bunlardan araması istenir.
TAŞLARIN YANDIĞINI GÖRÜNCE
Uzun Mehmet, bir gün Neyren köyü civarındaki değirmene gider. Hasat sonu olduğu için değirmen tamamen doludur. Uzun Mehmet, dere kenarında dolaştığı sırada siyah taşlar bulur. Bir anda askerde kendisine gösterilen siyah taş (yanan taş) aklına gelir. Bunlardan biraz toplayarak değirmende yanan ocağa atar. Taşların yandığını görünce bunun askerlikte bahsedilen maden kömürü olabileceğinden şüphelenir ama emin değildir. Ertesi gün aynı yere gizlice giderek daha geniş arama yapar. Bazı yerleri kazan Uzun Mehmet, çuvala koyduğu siyah taş parçalarını emin olmak için İstanbul’a komutanlarına götürür. Komutan bunun maden kömürü olduğunu söylemesi üzerine o dönemin Padişahı İkinci Mahmut’a haber verilerek kömürün bulunduğunu iletirler. Bunun üzerine Padişah
Uzun Mehmet‘i 50 altınla ödüllendirir.
İLK MADEN ŞEHİDİ
Böylece kömürün bulunuşu 8 Kasım 1829 olarak tarihe geçer. Dönemin Ereğli Ayanı Hacı İsmail Ağa, Uzun Mehmet'in kömürü bulmasını hazmedemez. İstanbul'a Fen Heyeti'ne gitmek için yola çıkan Uzun Mehmet'i, Leblebici Hanı'nda öldürtür.”
SAÇMA İDDİALAR
Günümüzde, her nedense bazı cevreler açıkça olmasa bile sinsice Uzun Mehmet’in hiç var olmadığını, sadece efsaneden ibaret olduğunu iddia etmektedirler. Şaşkınlıkla bu iddiaları akıl ve mantık dışı bulduğumuzu ve nedenini anlamakta güçlük çektiğimizi özellikle belirtmek isteriz.
Uzun Mehmet’in ailesine ait nüfus kayıtlarının varlığı herkesçe bilinmekte olup, bunlar, çeşitli tarihi belgelerle açıklanmıştır. Buna ilişkin en somut kanıtlardan biri de, yukarıda da belirttiğimiz gibi, E.K.İ. Yönetim Kurulunca, Uzun Mehmet’in torunlarına maaş bağlanmasına ilişkin karardır. Bu tür saçma iddialara karşı ilçe kamuoyunun ve sivil toplum örgütlerinin gösterdiği tepki hep büyük olmuştur.
KÖMÜRE BAĞLI İSTİHDAM
Gene yazımızın başında da belirttiğimiz gibi, bölge, varlık nedenini kömüre borçludur. . Özellikle Kandilli bölgesi, yüksek kaliteli, geniş kömür rezervleri sayesinde, gelecekte de kömüre bağlı olarak, çevre insanına istihdam temininde önemli rol oynayacaktır.
KANDİLLİ İSKOÇYA BÖLGESİNDEN AŞAĞI KALMAZ
Ancak, Kandilli’nin kalkınmasında, kömürün yanı sıra, farklı alternatifler de devreye sokulmalıdır. Örneğin, ulaşım sorunu giderilmiş bir Kandilli, turizm alanında yatırımlar için, cazibe merkezi olmaya aday bir yerdir. Gerek Varageli, geniş ormanları, denizi ve gerekse vahşi doğasıyla Kandilli, İngiltere’nin İskoçya bölgesinden, hiç de aşağıya kalmayacak bir turizm potansiyeline sahiptir.
Her yıl kutladığımız, 8 Kasım “Kömür ve Uzun Mehmet’i anma günü”nde, Uzun Mehmet’in adına yaraşır bir anıt yapılması dileğimizi de yetkililere ve kamuoyuna saygı ile duyururuz.
