*Tasarının gerekçesinde; TTK’nın anonim şirket olarak kendi ayakları üzerinde durabilecek bir yapıya kavuşacağı ve günün piyasa koşullarıyla rekabet şansının artarak zarardan kurtulacağı vurgulanmıştı.
Daha sonra "Zonguldak TTK.AŞ'yi unuttu" (2007) ve “Zonguldak’ın Kurtuluş Reçetesi” (2010) başlıklı manşet haberlerimizle gündemde tuttuğumuz bu kanun teklifini, TTK’nın yeniden tartışıldığı bu dönemde, “bu model okunmalı, konuşulmalı ve tartışılmalı” görüşüyle gündeme getiriyoruz.
(Eyüp Bektaş’ın Haberi) Tarih 1 Temmuz 1998. Dönemin Zonguldak Milletvekili Prof. Dr. Mümtaz Soysal ve arkadaşlarının hazırladığı kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına (TBMM) sunuldu. Bu kanun teklifi 2 Temmuz 1998 tarihli gazetemizin manşetinde "TTK için tarihi adım" başlığıyla yayımlandı. Prof. Dr. Mümtaz Soysal'ın başkanlığını da yürüttüğü KİGEM aracılığı ile hazırlanan kanun teklifinde; "Yasa teklifi ile TTK özerk bir kamu anonim şirketi haline getirilmekte ve bugüne kadar KİT'lerde hep şikayet konusu olan ama çözümüne hiç çalışılmayan yönetim sorununa bir model önerilmektedir" vurgusu yapılmıştı.
TTK yeniden tartışılıyor ve bazı siyasiler yıl sonuna kadar TTK’nın özelleştirileceğine dikkat çekerken, TTK’nın özerk bir konuma kavuşturulması yönünde 18 yıl önce TBMM Başkanlığına verilen kanun teklifini bugün 4. Kez gündeme taşıyoruz. 2 Temmuz 1998’de "TTK için tarihi adım", 4 Mayıs 2007’de “Zonguldak TTK A.Ş'yi unuttu” ve 24 Mayıs 2010 tarihinde de “Zonguldak’ın Kurtuluş Reçetesi” başlıklarına, 8 Haziran 2016’da “Rafta unutulan reçete” manşetini ekliyoruz.
TTK'nın özerk bir yapıya kavuşturulması konusunda TBMM Başkanlığına sunulan kanun telifinin gerekçesinde şu ifadeler yer alıyor:
TTK A.Ş KÖMÜRDE TEK YETKİLİ OLACAK
"Bu modelde, genellikle şirket genel kurullarına tanınan yetkiler Üst kurula tanımakta. Üst kurul sermaye sahibi devlet ile çalışanların temsilcilerinden oluşmaktadır. Üst kurul üyelerinin 6.sı da çalışanların temsilcilerinden Hazine ile DPT tarafından atanacak, 6.sı alışanların temsilcilerinden oluşacaktır. Her iki grubun dörtte üç oyuyla belirlenecek olan on üçüncü kişi Üst Kurulun Başkanı olacaktır.
*Yönetim Kurulu ve Genel Müdürü de bu kurul belirleyecektir.
*Yasa teklifi ile taşkömürünün ithal ve ihracında TTKAŞ tek yetkili haline getirilmekte, ayrıca yıllardır yatırımsız kalan Türkiye Taşkömürleri Kurumunu bu durumdan kurtarabilmek için gerekli maddi olanaklar da tanınmakta, *Taşkömürü İşletmeciliği Rehabilitasyon Fonu oluşturulmaktadır.
*Ayrıca TTK A.Ş 5 yıl süreyle kurumlar vergisinden muaf tutulacak. 6 Ve 7. yıllar %25,8 ve 9. yıllar %50 oranında ödeme yapılacaktır. Şirket 10 yıl süreyle faaliyet alanlarıyla ilgili olarak yapacağı ithalat içinde vergiden bağışık olacak, bu durumun uluslarararası anlaşmalarla çelişmesi durumunda tutan Hazine tarafından ödenecektir.
*Çalışanlara ise şirketin kurulmasından itibaren iki yıl süreyle SSK primi dışında vergiler için muafiyet tanınmaktadır.
*ÇATES A ve B'de şirkete bağlanacaktır. Bu modelin genel olarak bütün KİT'ler için benimsenmesi durumunda aralarındaki eşgüdümün sağlanması ve kamu çıkarının topluca korunması bakımından kurulacak mekanizmada, bu teklifimiz dolayısıyla başlayacak olan tartışma sonrasında belirlenecektir."
TTK A.Ş'nin KANUN TEKLİFİNDEN BAŞLIKLAR
**Taşkömürü ithalat rejimini düzenlemek ve ithal etme imtiyazı TTK. A.Ş'nin.
**Taşkömüründen ürün kalitesini artıran ve pazarlanmasını kolaylaştıran kok ve briket gibi kömürleri üretmek.
**Demir çelik ve elektrik enerjisi üretimini yapmak, yurt içinde ve yurt dışında ortaklıklar kurmak.
**TTK. A.Ş'de İdare Meclisi'nin görevini Üst Kurul, Genel Müdür ve yardımcılarının görevini de Yönetim Kurulu yapacak.
**TTK. AŞ'nin Üst Kurulu, Maliye Bakanlığı (2), Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, DPT, Hazine Müsteşarlığı'ndan 1 üye olmak üzere 6 ve işçileri temsilen de 6 olmak üzere 12 kişiyle toplanacak. Kendileri dışından seçilecek bir başkan ile 13 üyeden oluşacak.
**Üst Kurul üyeleri; üniversite öğretim üyeliğinin dışında kamuda çalışamaz, siyasi herhangi bir görev alamaz. Kurul Başkanı hariç, üyelerin üçte biri iki yılda bir yenilenir.
**TTK A.Ş'nin Yönetim Kurulu genel müdür dahil 4 üyeden oluşur ve üst kurul üyeliği ile genel müdürlük ve yönetim kurlu üyeliği aynı kişi de olamaz.
**Yönetim Kurulu üyelerinin görev süresi üç yıldır. Görev süresi dolanlar yeniden atanabilirler.
**Yönetim Kurulu; genel müdürün daveti, üst kurul başkanının veya en az üç yönetim kurulu üyesinin çağrısı ile toplanır.
**Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu gerekli görülen durumlarda TTK A.Ş'nin hesaplarını ve işlevlerini incelemeye yetkilidir.
**TTK A.Ş'nin kamuya ait tüm borçları faizleri ile birlikte hazine tarafından üstlenilir.
**TTK'da işçi statüsünde olmayan personel istekleri dikkate alınarak ihtiyaç duyulan kamu kurumlarına nakledilir.––
**TTK'nın, TTK A.Ş'ye devri itibariyle işten ayrılmış olan işçilerin kıdem tazminatları ve diğer personelin emekli ikramiyeleri hazine tarafından ödenir. Kurumda çalışmakta olan işçilerin kıdem tazminatı tutarları hazine bonosu olarak TTK A.Ş'ye ödenir.
TTK A.Ş'YE SAĞLANACAK DESTEKLER
**TTK AŞ'nin yatırım yapmasına, havzaya uyumlu teknolojiler üretimine ve iş güvenliği ve işçi sağlığını güvenceye almak için TAŞFON kurulmuştur.
**TTK A.Ş 10 yıl süreyle ithal edilecek makine, teçhizat ve malzeme aksamıyla ilgili olarak her türlü ithalat vergisi ve benzeri eş yükümlülüklerden bağışıktır.
**TTK A.Ş iki yıl süreyle SSK primleri dışında hiçbir kamu kuruluşuna her ne ad altında olursa olsun ödeme yapmaz.
**TTK A.Ş'nin araştırma, geliştirme ve teknoloji üretimi çalışmaları, şirket personelinin hizmet içi eğitim etkinliklerini yönlendirmesi amacıyla AR-GE birimi kurulur.
**TTK A.Ş'de çalışanlara üretimle doğrudan ilişkili, ölçülmüş ve işe dayalı prim uygulaması yapılır.
**TTK A.Ş'nin kamu hisseleri 5 yıl süreyle devredilemez. Beşinci yıldan sonra yüzde 55 kamuda kalmak koşuluyla menkul kıymetler borsasında satışa çıkarılır. Hisselerin yüzde 10'u çalışanlarca alınması durumunda bir vakıf kurulur ve üst kuruldaki üç işçi temsilcisinden biri bu vakıfca belirlenir.
**Şirketin kullanım dışı binaları bir kamu hizmetinde kullanılmak koşuluyla kamu kuruluşlarına ve yerel yönetimlere bedelsiz devredilir.
**Halen hizmet dışı tutulan 6x20 MW gücündeki Çatalağzı Santralı A ve B ünitesi tüzel kişilik kazandığında TTK A.Ş'ye devredilir.
**TTK A.Ş'nin bu üniteden elde edeceği elektrik TEDAŞ tarafından satın alınmak zorundadır.
