"Termik Santrallerin bölgemizde yapılmasına dair karar 1990’lı yıllarda verilmiştir. ÇED İzinlerinin verilmesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığının uhdesinde olup, Valimiz Ali Kaban'ın göreve başladığı Ağustos 2013 tarihinden bu yana hiçbir termik santrale de Bakanlıkça ÇED OLUMLU kararı verilmemiştir"
Zonguldak İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, muhtelif tarihlerde, basın yayın organları, sosyal medya ve internet ortamında yapılan haber ve yorumlar ile çevre konusunda çalışan derneklerin beyanlarına ilişkin açıklamalarda bulundu. Termik santrallerin gerek kurulması, gerekse işleyişi üzerinde bilinçli ya da bilinçsiz olarak spekülatif söylemler geliştirildiğine vurgu yapılan açıklamada denetimlerin yoğun olarak uygulandığı 2007 yılından bugüne kadar termik santrallerde 14 adet idari yaptırım kararı uygulandığı ve bunun karşılığı ise 1 milyon 120 bin 455 lira idari para cezası kesildiği hatırlatıldı.
Konuya ilişkin yapılan açıklama şu şekilde:
Termik Santrallerin gerek kurulması, gerekse işleyişi üzerinde bilinçli yada bilinçsiz spekülatif söylemler geliştirildiği görülmüştür. Aklı selim kamuoyumuzun ve halkımızın sağlıklı ve doğru bilgiye ulaşabilmeleri için şu hususların paylaşılması zorunluluğu hasıl olmuştur.
1-) İlimiz Kilimli İlçesi Çatalağzı ve Muslu Beldelerinde ÇATES B, ZETES I, ZETES II ve ZETES III santralleri bulunmaktadır.
Bunlardan ÇATES A Santral inşaatına 10.07.1946 tarihinde başlanmış olup, yapıldığı yıllarda Türkiye’nin en büyük termik santrali olmuştur. ÇATES A 1991 yılında ekonomik ömrünü tamamlaması nedeniyle servis dışı bırakılmıştır.ÇATESB’nin “1. Ünitesi 157 MW elektrik üretim amacıyla”19.10.1990 tarihinde kurulmuştur. 05.07.1991 tarihinde de ikinci ünitesi devreye alınaraktoplam 314 MW (2*157) kurulum kapasitesine ulaşmıştır.Tesis 07.02.1993 tarihli ÇED Yönetmeliğinden önce kurulduğu için ÇED Yönetmeliğinden muaftır.Kuruluşun 2001yılında Mülga Çevre Bakanlığı tarafından izni verilen ve2009yılından beri kullanılan bir kül depolama tesisi vardır. ÇATES B termik santrali özelleştirilerek 22.12.2014 tarihinde Bereket Enerji A.Ş’ne devredilmiştir. Tesis Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Geçici 3. Maddesi gereğince 22.12.2016 tarihine kadar hava konulu çevre izninden muaftır.
Mülga Çevre Orman Bakanlığı tarafından 02.10.2009 tarihinde Zonguldak –Bartın-Karabük Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında santrallerin bulunduğu bölge Termik Santral Alanı olarak planlanmıştır.
ZETES I termik santrali için 2006 yılında Mülga Çevre ve Orman Bakanlığınca160 MW kapasite ve ithal kömür kullanılması izni ile ÇED OLUMLU kararı verilmiştir. ÇED OLUMLU kararının iptali içinİdari Yargıya yapılan başvurular red edildiğinden çalışmasına devam etmektedir. ZETES I 2009 tarihindefaaliyete geçmiştir.
ZETES IIiçin Mülga Çevre ve Orman Bakanlığınca 2007 ve 2009 yıllarında 630*2=1260 MW kurulu güç kapasitesi ve ithal kömür izni ile ÇED OLUMLU kararı verilmiştir. ÇED için açılan bütün davalar red edildiğinden 2012tarihinde faaliyete geçmiştir.
ZETES III için Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca2012 yılında 600*2 =1200 MW kapasite ve yine ithal kömürle çalışma izni ile ÇED OLUMLU kararı verilmiştir.
Projenin inşaat aşaması devam etmektedir. ZETES I, ZETES II ve ZETES III termik santrallerinin atık küllerinin nihai bertarafı için 2. Sınıf endüstriyel atık depolama alanı olarak kullanılmak üzere 25.12.2012 tarihinde Bakanlıkça ÇED OLUMLU kararı verilmiştir.
Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 27.11.2015 tarihinde Modern Enerji Elektrik ÜretimA.Ş’nin atık yakma tesisinden kaynaklanan kül atıklarınında bahsi geçen kül barajında düzenli depolanmasına izin verilmiştir.
ÇATES’in çevre izni süreci tamamlanmamış olup, ZETES I ve ZETES II’nin Çevre İzin ve Lisansı 08.12.2014 tarihindeÇevre ve Şehircilik Bakanlığınca verilmiştir.22.12.2016 tarihi itibari ile ÇATES’in ve inşaatı bitip faaliyete geçmesi sonrasında ZETES III’ün de Çevre İzin ve Lisansları gündeme gelecektir.
Yeni ÇED Başvuruları;
Santraller bölgesinin 02.10.2009 tarihli Bölgesel Çevre Düzeni Planında öngörülen Kümülatif kapasite durumu gereğince geride halen kaldığı varsayılan kapasite kullanımının tamamlanması amacıyla şu ana kadar 3 resmi başvuru Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yapılmıştır.
ZETES IV adına 700 MW, ÇATES II adına 660 MW ve Demir Madencilik adına 160 MW olmak üzere başvuruların değerlendirilmesi kapsamında yapılan halkın katılımı toplantısı esnasında tanzim edilen tutanaklarİl Müdürlüğünce Çevre ve Şehircilik Bakanlığına gönderilmiştir.
TERMİK SANTRALLERİN İŞLETİLMESİ ESNASINDAKİ DENETİMLER;
Halen faaliyette olan termik santraller ile ilgili olarak;2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 3 çeşit yükümlülüğü söz konusudur.
ÇED Yönetmeliği doğrultusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yapılan izin taleplerine istinaden, Bakanlıkça görevlendirilen komisyon marifeti ilehalkın katılımı toplantısıorganize etmek ve bu konuda tanzim edilen tutanakları Bakanlığına göndermek,
Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında tesise ait Geçici Faaliyet Belgesi ile Çevre İzin ve Lisans Belgesi başvurularının Bakanlık tarafından değerlendirilebilmesi için tesisin fiziki şartlarının uygunluğunuBakanlığına bildirmek,
Halen faaliyette olan tesisleri mevzuatı çerçevesinde denetlemek,
Bu denetimler 2 şekilde yapılmaktadır. Yıllık olarak Bakanlık tarafından onaylanan Planlı Birleşik Denetimin yapılması, Şikayete konu veya anlık denetimlerin yapılması, Bakanlıkça onaylanan Planlı Birleşik Denetimlerin başlatıldığı 2011 yılından itibaren 6 adet Planlı Birleşik Denetim yapılmıştır.
Planlı Birleşik Denetim Raporları ve İdari Yatırımların tamamı Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildirilmiştir. Ayrıca asılsız ihbarlar için yapılan denetimler hariç, yalnızca son 3 yılda 25 denetim tutanağa bağlanmıştır. Denetimlerin yoğun olarak uygulandığı 2007 yılından bugüne kadar termik santrallere 14 adet idari yaptırım kararı uygulanmış, bunun karşılığında 1.120.455,00 TL idari para cezası kesilmiştir.
2007- 26.08.2013 tarihleri arasında geçen 6 yılda uygulanan 4 adet idari yaptırım kararı ile 334.562,00 TL ceza kesilmişken son üç yılda ise 10 adet idari yaptırım kararı işlem karşılığı 785.893,00 TL para cezası uygulanmıştır.
GENEL SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Görüleceği üzere Termik Santrallerin bölgemizde yapılmasına dair karar 1990’lı yıllarda verilmiştir. ÇED İzinlerinin verilmesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığının uhdesinde olup, Valimiz Sayın Ali KABAN’ın göreve başladığı Ağustos 2013 tarihinden bu yana hiçbir termik santrale de Bakanlıkça ÇED OLUMLU kararı verilmemiştir.
En son geçtiğimiz yıl talep edilen 3 adet ÇED İzin başvuruları hususunda da takdir
Çevreve Şehircilik Bakanlığındadır. İzin verilip verilmeyeceği, şayet verilecekse hangi şirketlere verileceği, yerli veya ithal kömürden hangisinin kullanılacağı, yerli kömür desteklenecekse bunun nasıl bir prosedürle olacağı, tümüyle Bakanlığımızın takdirindedir. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün denetleme yetkilerini kullanmadığına dair iddialar tamamen asılsız olup, görüldüğü üzere Bakanlık merkezli denetimler, birleşik denetimler, ani denetimler ve şikayetler üzerine yapılan denetimler sonucu yapılan işlemler ortadır. Vali Sayın Ali KABAN’ın göreve başladığı 2007-2013 yılları arasında geçen 6 yılda 4 adet idari yaptırım kararı, 2013 yılından bu zamana kadar ise 10 adet idari yaptırım kararı uygulanmıştır.
ZETES I ve ZETES II bacalarında 23.08.2013 tarihinde kurulan online izleme cihazları ile emisyon değerleri anlık ve saatlik olarak izlenebilmektedir. ÇATES için de 22/12/2016 tarihine kadar SEÖS (Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemi) Tebliği kapsamında online izleme cihazlarının kurulması gerekmektedir. Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 24 saat izlenebilmekte olup, herhangi bir şikayet ve tespit edilen uygunsuzluk durumunda ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğütarafından ceza yaptırımı uygulanmaktadır.
Toplumda oluşturulan algının yerinde olup olmadığını belirlemek üzere, Zonguldak İli Turizm, Altyapı Hizmet Birliğinden önemli miktarda bir kaynak aktarılmış ve ölçüme esas denetimlerin kamuoyunca bilinen ve ciddi olduğu değerlendirilen bir çevre derneği ile ortaklaşa yapılması planlanmıştır. Hatta bu denetimin tümüyle onların yönetiminde yapılması talep edilmiştir. Bu çabanın amacı, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün çalışmalarına duyulan bir şüphe ya da birilerinin aklanması olmayıp, itibar edilen bir çevre derneğinin inisiyatifinde ortak bir çalışmanın yürütülmesi ve durumun bütün açıklığıyla ortaya çıkması idi.
Ancak bu çalışmada bulunamayacaklarını ifade etmeleri üzerine; Valilik Makamının; ne mevzuat hükümlerini değiştirmek gibi bir yetkisi, ne yurt dışından ÇED Danışmalık Şirketi bulmak gibi bir imkanı, ne de herhangi bir şirketi kamuoyu nezdinde temize çıkarmak yada karalamak gibi bir kaygısı olmadığından söz konusu çalışmabu gerekçelerle Valilik Makamınca iptal edilmiştir.
Eren Enerjinin kullandığı Endüstriyel Atık (Kül) Depolama Tesisi ile ilgili iddialara gelince; söz konusu tesise Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 29/01/2016 tarihinde kül atıklarının depolanması için Çevre İzin ve Lisansı verilmiştir. Bu lisans ile ilgili olarak, yine Bakanlıkça 27/11/2015 tarihinde başka bir tesisten kaynaklanabilecek atık küllerin bu alanda depolanabilmesi ile ilgili izin verilmiştir.
Hali hazırda bu tür tesislerin, benzer tesislerden kaynaklanan atıkları da depolama kapasitesi uygunluğu ile kabul etmesi Çevre Kanununca uygulaması olan bir durumdur. Örneğin; İzmit İZAYDAŞ, Bolu Çimento vb.
Sonuç olarak ifade etmek gerekirse;
Devletin ve toplumun sürekliliğini ve geleceğini korumak adına mevzuatla verilen yetkinin kullanımında ve sorumluluğun yerine getirilmesinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünü bir an bile geri bırakacak hiçbir sosyal yardım türü mevcut değildir. İl Müdürlüğü başlangıçtan bugüne kadar üzerine düşen görev- yetki ve hukuki sorumluluklarını nasıl yerine getirdiyse bundan sonra da yılmadan, çekinmeden yerine getirmeye devam edecektir.
İşlemler ve kesilen cezaların kümülatif büyüklüğünden anlaşılacağı üzere, yanlış yapanın yanında durulmamış ve durulmayacaktır. Kulaktan dolma, yanlış yada kasıtlı bir bilgi ile bir iddiayı dillendirmek; başkalarının kişilik haklarına ve ticari saygınlığına acımasızca saldırma hakkını da kimseye vermez.
Hukuk devletinde Kanunun üstünlüğü esastır. Hukukun üstünlüğü gücünü Kanunun üstünlüğünden alır. Kanunun üstünlüğü ise idari işlemlere karşı yargı yolunun işletilmesinden geçer. Geçmişte ÇED süreçlerinde yapıldığı gibi her tür işleme karşı yasal süreçler işletilebilir. O zaman da dedikodu çarkının işletilmesine mahal kalmayacaktır"
