Dyt. Özge KAYHAN

BESLENME ATÖLYESİ

 

Bereketiyle birlikte gelen kurban bayramı telaşı tüm Türkiye’yi sardı. Kurban bayramında doğru beslenmenin  her zaman olduğu gibi yine dikkat edilmesi gereken noktaları var. Bu bayramda da sağlıklı beslenme temel prensiplerinin, yiyecek seçiminin, porsiyon kontrolünün ve besin gruplarının dengeli dağılması için alınması gereken önlemlerin herkes için geçerli olduğu unutulmayıp her zaman özen gösterilmelidir. Bayram sabahı kurban kesme telaşı olanlar kahvaltı öğününü atlayabilmektedir. Kahvaltısız güne ve bayrama başlamayınız.

Veteriner kontrolü olmayan ve uygun koşullarda kesilmeyen kurbanlık hayvanlardan insanlara tenya, salmonella, tüberküloz, şarbon gibi hastalıkların bulaşma riski yüksektir.

Etler sindirimi zor besinlerdir. Bayram günü yeni kesilen etlerdeki sertlik hem pişirmede hem de sindirimde zorluk yaratır. Midede şişkinlik, hazımsızlık gibi sorunlara neden olur. Özellikle mide rahatsızlığı çeken kişiler eti 24 saat bekletmeden tüketmemelidir.

Etler büyük parça halinde değil ancak kıyma, kuşbaşı gibi küçük parçalara ayrılıp, tek pişirimlik miktarlarda bölünüp, buzdolabı poşetlerine veya yağlı kağıda konularak buzdolabının buzluk kısmında veya derin dondurucuda saklanmalıdır. Buzdolabında -2 santigrat derecede 1-2 hafta; derin dondurucuda ise -18 santigrat derecede daha uzun süre saklanabilmektedir. Etler kolaylıkla bozulabilen potansiyel yiyeceklerdir. Pişirmek için buzluktan çıkarılan etler yine buzdolabının alt rafına hatta sebze bölümünün üstüne konularak çözdürülmeli, hızlı çözülmesi için kalorifer üstünde veya oda sıcaklığında bekletilmemelidir. Çözünen et hemen pişirilmeli, tekrar dondurulmamalıdır. Etlerin dondurulduktan sonra tekrar çözünmesi bazı mikroorganizmalar için üreme ortamı oluşturacağından sağlığımızı tehdit eder. Et hazırlamada kullanılan kesme tahtalarında çiğ sebze ve meyveleri doğrama işlemi yapılması sakıncalıdır.

Kurban bayramında tatlı tüketimine ek olarak kırmızı et tüketiminin miktarı ve sıklığı artmaktadır. Yağlı etlerin doymuş yağ ve kolesterol içeriği daha yüksek olduğu için; kalp damar hastalığı, şeker hastalığı ve yüksek tansiyonu olan kişiler bayramda yağsız veya az yağlı etleri tercih etmeli, porsiyon kontrolü sağlanmalı, aşırıya kaçılmamalıdır.Yağlı etlerin doymuş yağ ve kolesterol içerikleri yüksektir. Görünür yağlar ayrılsa dahi kırmızı etin ortalama yağ içeriği %20’dir.

Kırmızı et; iyi kalite hayvansal proteinin yanı sıra demir, çinko, magnezyum, fosfor mineralleri ile B12, B6, B1 ve A vitaminleri içermektedir. Fakat C ve E vitaminlerinden yoksun olduklarından mutlaka sebzelerle beraber pişirilmesi veya et yemeklerinin yanında C vitamininden zengin sebze/salata/taze sıkılmış meyve sularının tüketimi son derece önemlidir. Bu yöntem hem besin çeşitliliği sağlar hem de sebzelerde buluna C vitamini demir emilimini artırır. Etle yapılan yemeklere yağ ilave edilmemeli, kendi yağı ile pişirilmelidir. Özellikle tereyağı ve kuyruk yağı eklenmesinden kaçınılmalıdır. Pişirme yöntemi olarak haşlama, fırınlama ve ızgara yöntemler tercih edilmelidir.

Etler ızgarada veya mangalda pişirilecekse kömürleşecek şekilde kızartılmaması gerekir, kömürleşen etler her zaman kanser riski taşır. Etin ateşe yakın olması B1, B12, folik asit gibi vitaminlerin kaybına yol açmaktadır. Yüksek ateş yüzeydeki proteinleri birdenbire katılaştırır ve ısı etin iç kısmına ulaşamaz. Bu nedenle etlerin iç sıcaklığı en az 75 ®C olmalıdır. Etler kesinlikle çiğ veya az pişmiş tüketilmemelidir. Bazı hastalıkların çiğ veya az pişmiş etlerin yenmesiyle bulaştığı unutulmamalıdır.

Genel olarak sakatat tüketimi de artmaktadır. Özellikle kolesterol hastaları ile kalp-damar rahatsızlığı olan kişiler sakatat tüketiminden kaçınılmalıdır. Kavurma ve kırmızı et öğle öğününde tüketilmeli, akşam öğününde ise sebze, kurubaklagiller gibi posa içeriği yüksek yemekler tercih edilmelidir. Etlerin yanında rafine edilmiş pilav/makarna yerine bulgur/esmer pirinç; asitli/gazlı içecekler yerine ayran/yoğurt/cacık tüketilmelidir. Gidilen bayram ziyaretlerinde açık çay/bitki çayları; hamur tatlıları/çikolata yerine sütlü tatlılar/meyveler  tercih edilmelidir.

Son olarak bayramlarda da yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine uygun miktarda et tüketirken çeşitlilik yaratmak için diğer besin gruplarından aynı öğünde birlikte tüketilmeye özen gösterilmelidir.

Bayramınızı şimdiden kutluyor; sağlıklı, huzurlu bayram geçirmenizi diliyorum.