TMMOB Makine Mühendisleri Odası Zonguldak Şube Başkanı Birhan Şahin, kış mevsimiyle birlikte meydana gelen soba zehirlenmelerini önlemek için vatandaşları bilgilendirme amaçlı açıklama yaptı. Zonguldak’taki konutların ısıtılmasında kömürlü sobaların yerinin fazla olduğunu belirten Başkan Şahin, soba satın alırken ve yakarken dikkat edilmesi gereken hususları anlattı.

 

“SOBA, MÜMKÜN OLDUĞUNCA BACA 
DELİĞİNE YAKIN YERE KONULMALI”
Şahin, “Soba satın alınırken nelere dikkat edilmeli, montajında ve kullanımında nelere dikkat edilmeli?” sorusuna şöyle yanıt verdi:
“Sobanın, TS 4900 (kömür yakan sobalar) standartlarına uygunluk belgesi olması tercih nedeni olmalı ve gerektiğinde bu belge sorulmalıdır. Böylece; sobanızın ısıl verimi hakkında bilgi sahibi olacaksınız. TS 4900’e göre sobanın ısıl verimi yüzde 70’den fazla olmalıdır. Bu ne demektir? Sobanın uygun yere yerleştirilmelidir. Soba sıcaktan etkilenmeyen, yanmaz bir levha, tercihen bir mermer üzerine yerleştirilmeli, mermer sağlam olmalı, yani 80 dereceye dayanıklı malzemenin üstüne konmalıdır. Sobanın ısısından iyi yararlanabilmek için soba duvara çok yakın olmamalıdır. Soba ile en yakın duvar arasındaki açıklık en az 50 santimetre olmalıdır. Gerek kuvvetli yanış anında duvara zarar vermemesi için gerekse de sobanın duvara 50 santimetreden daha az uzaklıkta bulundurma zorunluluğu olması durumunda, soba ile duvar arasına alüminyum folyolu ısı yalıtım paneli konulması önerilir. Alüminyum folyolu yüzey sobaya bakmalıdır. Bacalı sobalar, baca bağlantısı olmadan kesinlikle kullanılmamalıdır. Soba, mümkün olduğunca, baca deliğine yakın yere konmalıdır. Soba boruları mümkün olduğunca kısa ve düşey doğrultuda olmalı, yatay borular bacaya hafif bir eğimle döşenmelidir. Uzun yatay boruların kullanımından kaçınılmalıdır. Çok fazla dirseğin kullanımından kaçınılmalı, zorunlu durumlar dışında ikiden fazla dirsek kullanmamaya özen gösterilmelidir. Soba borularının birbirleriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalıdır. Bunun gerçekleştirilmesi için gerektiğinde soba macunu kullanılmalıdır. Sobanın bağlanacağı baca kurallara uygun yapılmış olmalı ve iyi çekiş sağlamalıdır. Soba bağlanmadan önce bacanın çekip çekmediği kontrol edilmelidir. Burada kontrol bir kibrit ya da mum yakarak yapılabilir. Eğer, baca mum alevini çekemiyorsa arızalı demektir. Hemen bacanın arızasının giderilip daha sonra sobanın bağlanması gerekir. Soba borusu bacaya en fazla 5 santimetre girmeli, baca çekişini zayıflatmamak amacıyla boru baca içerisine fazla sokulmamalıdır. Ayrıca baca deliğinde sızdırmazlık sağlanmalıdır.” 
Şahin, soba yakarken dikkat edilmesi gereken hususları şöyle anlattı:
“Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalıdır. Soba yatak odalarına ve banyoya kesinlikle konulmamalıdır. Borular pencere ya da duvara açılan delikten çıkarılmayıp uygun bir bacaya bağlanmalıdır. Sobanın tutuşturulması ve yakılması, alttan yanmalı sobalarda; ızgara kapısından veya üst taraftaki kömür doldurma kapağından sobaya bir miktar kağıt ve odun parçası konularak tutuşturma işlemi gerçekleştirilir. Tahta parçaları tamamen tutuştuktan sonra sobaya 2-3 kg tozsuz kömür atılır. Atılan bu kömür yaklaşık yarım saat sonra kor haline gelince sobaya tekrar kömür atılır. Yaklaşık bir saat süreyle herhangi bir hava ayarına dokunmadan soba yanmaya bırakılır. Daha sonra ayar klapeleri yardımı ile soba yanma şiddeti istenildiği şekilde ayarlanır. Kömür azaldıkça soba içindeki alevi söndürmeden kömür ilave edilir. Üstten yanmalı (kovalı) sobalarda; soba taze kömürle doldurulur ve üstüne az miktarda odun konulur. Odun tutuşturulduktan sonra kömür en üst tabakadan yanmaya başlar. Daha sonra ayar klapeleri ile sobanın istenildiği şiddette yanması sağlanır. Sobadaki kömür tümüyle yandıktan sonra külü boşaltılır. Kömür veya odun çok fazla (tıka basa) konulmamalı, üzerinde boş yer bırakılmalıdır. Yanış sırasında arada sırada ızgara üzerindeki küller silkelenmelidir.”

 

“YETKİSİZ KİŞİLERİN SOBAYI 
KURCALAMALARINA ENGEL OLUNMALI”
Sobaların temizlik ve bakımı için ise Şahin, şunları söyledi:
“Sobaların düzenli olarak temizlenmesi ve bakımı bir yandan yakıtın daha verimli yanmasına (yakıt tasarrufuna) öte yandan da çevreye zarar verecek yanmış gazların azalmasına neden olur. Bundan dolayı sobaların temizlik ve bakımına özen gösterilmelidir. Sobanın her yanıştan önce külü, kül silkme kolu kullanılarak, kül kutusunda toplanmalı ve dışarı alınmalıdır. Yanma için gerekli olan hava geçişini arttırmak için, kül kutusu günde en az bir kez boşaltılmalıdır. Izgara üzerinde biriken cüruflar ızgarayı tıkar ve böylece yanma için gerekli olan havanın ızgaradan yanma odasına geçmesini engeller. Izgara üzerinde cüruf olup olmadığı kontrol edilmeli ve varsa bir maşa ile temizlenmelidir. Ayrıca sobanın iç duvarlarına yapışan cüruflar varsa bunlar da zaman zaman temizlenmelidir. Sobanın emaye olan dış yüzeyleri soba sıcakken kesinlikle ıslak bezle silinmemelidir. Aksi halde emaye çatlayabilir.  Bu yüzden soba soğuduktan sonra kuru ve yumuşak bir bez kullanılmalıdır. Sobanın üstüne çaydanlık veya benzeri su bulunan bir kap konduğunda, bunun taşmamasına dikkat edilmelidir. Arıza durumlarında, firmanın yetkili kişilerine başvurulmalıdır. Yetkisiz kişilerin sobayı kurcalamalarına engel olunmalıdır.”

 

“MAKİNE MÜHENDİSLERİ ODASI ZONGULDAK 
ŞUBESİ OLARAK BIS’I ÖNERİYORUZ”
Çatalağzı Termik Santrali’nin (ÇATES) atık sıcak suyu ile bölgesel ısınmanın önemine dikkati çeken Şahin, şöyle konuştu:
“Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Enerji Enstitüsü tarafından hazırlanarak, 4 Nisan 2012 tarihinde yayınlanan ‘Zonguldak Bölge Isıtma Sistemi (BIS) Yapılabilirlik Analizi Proje Sonuç Raporu’na göre Zonguldak il merkezi ve bağlı beldelerde ÇATES ve Eren Enerji Termik Santrali’nin atık ısısından faydalanarak üretilecek ısı enerjisi kullanılarak Zonguldak, Çatalağzı, Kilimli ve Kozlu’da toplam 14 bin konutta kesintisiz ve ekonomik ısınma imkânı sağlanabilecektir. Gerçekleştirilecek BIS uygulaması sayesinde konutlar daha ekonomik ve konforlu bir şekilde ısınabilecek olup, sera gazı ve diğer baca gazı emisyonlarında azalma sağlanacak, bölgenin hava kalitesine de olumlu etki yapacaktır. BIS, hem bireysel sobalı ısıtmaya hem de merkezi kazan ile ısıtmaya göre çok daha konforlu, güvenli ve ekonomik bir ısıtma sistemidir. 
BIS’ta yakıt termik santralde yakılır, binalara ulaşan sadece sıcak sudur, bu nedenle binalarda soba, kazan ve bacaya gereksinim bulunmamaktadır. BIS’da kullanıcılar, kalorifer kazanına nazaran çok daha küçük ebatlardaki bina alt istasyonları ile şebekeye bağlanabilmektedir. 
Ayrıca bu sistemde yakıt besleme, kül temizliği, baca temizliği ve kalorifer sorumlusu gereksinimi bulunmamaktadır. 
Bölgesel ısıtmanın en olumsuz yanını iletim ve dağıtım hatlarının maliyeti oluşturmaktadır. Zonguldak BIS Yatırımının toplam maliyetinin, konutların sobalı sistemden merkezi ısıtma sistemine geçiş maliyetleri de dahil olmak üzere 2012 yılı fiyatlarla yaklaşık 67 milyon TL olacağı öngörülmektedir. Bu kaynağın yaratılması, bu kentte yaşayan insanlar ve gelecek kuşaklar için yaşamsal öneme sahiptir. Zonguldak için doğalgazın kullanılması gündemdedir. Doğalgaz iletim ve dağıtım hatlarına yapılacak yatırımın yanında, ÇATES ve Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş. ve Çatalağzı Termik Santralleri atık ısısı ile bölgesel ısıtma sistemi yapılması, sonuçta yeni bir enerji kaynağı kullanmadan, santrallerdeki kayıp ısıları kullanarak ısınma ihtiyacımızın sağlanması demektir. Makine Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi olarak böyle bir sistemin kurulmasını ülkemiz ve Zonguldak’ın geleceği için önemle öneriyoruz.”