Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası tarafından 2022 Yılında hazırlanan ve Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) tarafından desteklenen “Zonguldak Yöresel Lezzetlerine (Malay ve Zılbıt) Coğrafi İşaret Alıyor” isimli proje tamamlanarak ürünlerin tescili için Türk Patent ve Marka Kurumu’na müracaat edilmişti. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından süreçler işletilerek ürünlerin tescili gerçekleştirildi.
Tescil edilen Zonguldak Malay Yemeği ve Zonguldak Zılbıt Yemeğinin tescil belgeleri Türk Patent ve Marka Kurumu’nda düzenlenen törenle teslim alındı. Belge teslim töreninde, Türk Patent ve Marka Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı Cemil BAŞPINAR, Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Metin DEMİR, Genel Sekreter Muharrem SARIKAYA, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü Mustafa İNANIR, Turizm ve Tanıtım Birim Başkanı Mehmet ÇETİNKAYA ve Coğrafi İşaret Danışmanı Huriye ÖZENER hazır bulundu.
Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Metin DEMİR; “Türkiye’nin endemik bitki zenginliğiyle de bilinen Batı Karadeniz Bölgesi’nde bulunan ilimizde de bitki örtüsü olarak zengin otsu bitki türleri egemendir. Bu zengin bitki örtüsü bölge halkının yemek kültürüne de yansımış ve bölgede yetişen bitki çeşitleri yöre halkının günlük yaşantısında tükettiği ve ekonomik kazanç sağladığı gıda maddesi haline gelmiştir.
İlimizde sıklıkla tüketilen ve yöresel yemeklerin hammaddesi olan Zılbıt otu yöre halkı için önemli bir yere sahiptir. Zonguldak İli’nin yüksek kesimlerinde toplanan ve baharın müjdecisi olarak bilinen zılbıt otu, morumsu bir gövdeye sahip, mavi ve pembe çiçekleri bulunmaktadır. Bazı yerlerde süs bitkisi olarak büyütülürken, mavi ve pembe çiçekleri ile tarlalarda ve yol kenarlarında kendiliğinden de yetişir. Zılbıt Otu için yapılan araştırmalarda otun anavatanın Anadolu toprakları olduğu görülmektedir. Daha sonra ki süreçlerde İspanya, Kuzey Afrika ve Amerika’ya bitkinin transferi yapılmıştır. En nihayetinde Bu bitki, geleneksel olarak mutfak ve halk ilaçları kullanımına yönelik olarak dünya genelinde ekilmiştir. Aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı, Tarımsal Araştırma Hizmeti verilerine göre zılbıtın taze olanının C vitamininin yüksek oranda olduğu tespit edilmiştir. C vitamini güçlü bir antioksidandır ve vücutta kan basıncını düşürmeye yardımcı olmak ile birlikte bağışıklık sistemini güçlendirmekte, sağlıklı cilt ve güçlü saçlar için faydalısı bulunmaktadır. Hatta 100 g zılbıt otunda yaklaşık 35 mg C vitamini bulunduğu aynı zamanda yüksek oranda A vitamini yüksek oranda kalsiyum, potasyum ve mineral tuzları içinde barındırmaktadır. İçinde barındırdığı mineral tuzlardan dolayı tuzsuz yapılan rejimlerde kullanımı söz konusudur. Aynı zamanda ZIlbıt otunun çiçekleri salatalarda, içeceklerde, dondurmalarda ve unlu mamullerde süsleme malzemesi olarak kullanılabilmektedir. Dolayısıyla yemeklerde yenilebilir çiçek özelliğine de sahiptir. Bunun yanı sıra zılbıt otunun çiçekleri dekorasyon amacıyla kullanıldığı gibi reçel olarak da kullanımı söz konusudur.
Zılbıt Otu’nun tıbbi ve beslenme özellikleri nedeniyle doğadan toplanması yanı sıra, yapılan çalışmalarda zılbıt tohumu yağı için elde edilen otun tohumlarının yağının diyet veya besin takviyesi olarak kullanılan gama-linolenik asidin (GLA) en zengin bitki kaynağı olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla bölgemizde doğal şartlarda yetişen zılbıt otu’nda yapılan ve “Zonguldak Zılbıt Yemeği” olarak meşhur hale gelen yemeğimiz için 14.11.2022 tarihinde başlatılan çalışmalar sonucunda 1444 tescil numarası ile artık coğrafi işaretli ürün olarak ülkemizde koruması sağlanmıştır.
Maden kömürü ile özdeşleşmiş olan İlimizde ilk olarak 1848 yılında kömür havzasında maden kömürü üretimine başlanmıştır. Kömüre bağlı olarak bölgede iş gücü gerektiğinden dolayı şehir o tarihten itibaren sürekli olarak göç almıştır. Yörenin yemek kültürünü etkileyen temel unsur; toplumun sosyo-ekonomik yapısını oluşturmaktadır. Kömür havzasında çalışan maden işçileri beden güçlerini fazlasıyla kullandıkları için yüksek düzeyde enerjiye, proteine ve sıvı tüketimine ihtiyaçları bulunmaktadır. Dolayısıyla, maden işçilerinin beslenmelerinde öğünlerine dikkat etmeleri önemlidir. Özellikle madenci sofralarında en çok tercih edilen yemekler arasında “Zonguldak Malay Yemeği” gelmektedir. Kısa sürede yapılması ve uzun süre tok tutmasından dolayı “Malay” maden işçilerinin önemli bir besin kaynağı olmuştur. Dolayısıyla İlimizin gastronomide yerini alan ve “Zonguldak Malay Yemeği” olan bilinen bu önemli lezzet için 14.11.2022 tarihinde başlatılan çalışmalar sonucunda 1443 tescil numarası ile artık coğrafi işaretli ürün olarak ülkemizde koruması sağlanmıştır.
Bundan sonraki süreçlerde İlimizin coğrafi işaretli ürünleri için çalışmalarımız devam edecek olup aynı zamanda 2022 yılında yapılan çalışmalarda özellikle yenilebilir çiçek özelliğine sahip zılbıt otu’nun gerek beslenme amaçlı gerekse tıbbi olarak kullanılması adına çalışmalarımıza hız vereceğiz. Çalışmalarımızla katma değeri yüksek ürünler meydana getirip ilimizin ekonomisini büyüteceğiz.
Zonguldak TSO olarak her iki coğrafi işaretli ürünümüzün tescil belgelerini Türk Patent ve Marka Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Cemil BAŞPINAR’dan teslim aldık. Bu önemli çalışmalarda bizlere destek veren Batı Karadeniz Kalkınma Ajansımıza, Karaelmas Kadın kooperatifimize, Coğrafi işaret danışmanız Huriye ÖZENER’e , yönetim kurulu üyelerimize ve emeği geçen herkese teşekkür ediyorum” dedi.
