TRABZON (AA) - ENES SANSAR - Trabzon Sosyal Bilimler Lisesi öğrencileri Arda Yiğit Yıldız ve Önder Memiş, "SuVita Acil Durum Matarası Projesi" ile TÜBİTAK yarışmasında üçüncü oldu.
Okulun 10. sınıf öğrencisi Yıldız ve 11. sınıf öğrencisi Memiş, azalan su kaynakları nedeniyle tuzlu ya da kirli suların nasıl içilebileceğine dair yaklaşık 2 yıl önce araştırmalara başladı.
Kimya öğretmeni Elif Genç'in de desteğini alan öğrenciler, incelemelerinin ardından suyu arıtan ve o anda içilmesini sağlayan "matara"nın prototipini üretmeyi başardı.
TÜBİTAK 2204-A Lise Araştırma Projeleri Yarışması'na "SuVita Acil Durum Matarası" ile katılan ve üçüncülük ödülü kazanan öğrencilerin projesi "gelecek vadeden projeler" arasına girdi.
Öğrencilerden Arda Yiğit Yıldız, AA muhabirine, "matara"yı insan sağlığına zararlı olmayacak şekilde hazırladıklarını söyledi.
Arıtılan suyun analizini yaptırdıklarını ve olumlu sonuç aldıklarını ifade eden Yıldız, suyu soğuk olarak buharlaştırarak kaynatma enerjisinin israfını da engellediklerine dikkati çekti.
- "Tesislerde kullanılabilecek şekilde tasarlanabilir"
Yıldız, "matara"nın prototipini yaptıklarını dile getirerek, "Küçüğü yapılabilen şeyin neden büyüğü yapılmasın? İçinde kullandığımız parçaların sanayi tipi olanı da var. Ultraviyole lamba ve mist maker, bunları istediğimiz gibi büyütüp, gerekirse damacana boyutu ya da tesislerde kullanılabilecek şekilde tasarlanabilir. Uzun süreli gemi yolculuklarında da bu sistem devreye girerek tatlı su üretebilir." ifadelerini kullandı.
Ürettikleri prototiple 1 saatte yaklaşık bir su bardağı suyu arıttıklarını belirten Yıldız, "Biz bunu matara olarak tasarladık ancak bunun ilerleyebileceğini düşünüyoruz. Aslında şu an karşınızda matara olarak varız ancak mataranın içindeki yöntem bize ait. Bu sayede ürünümüz daha çok gelişime açık." diye konuştu.
Yıldız, "matara"ya su ve vitaminin birleşimi olarak "SuVita" ismini verdiklerini dile getirerek, arıtma sırasında su içerisindeki vitaminlerin kaybolmadığını vurguladı.
Önder Memiş ise "matara"yla ilgili fikir ve araştırma aşamasının ardından üç boyutlu tasarımlar yaptıklarını söyledi.
Literatür taraması yaptıklarını dile getiren Memiş, "Bizim yapacağımız şeyler daha önceden de yapılmış mı, yapılmışsa ne tür şeyler yapılmış, biz neyini geliştirebiliriz diye tarama yaptık. Son olarak da mataramızın kurulum aşamasını gerçekleştirdik. Literatür taraması sonrası bizim tasarlamayı düşündüğümüz mataranın daha önce yapılmadığı sonucuna ulaştık." diye konuştu.
Memiş, basit ve ulaşılabilir malzemeleri farklı yöntemlerle kullanarak sonuca ulaştıklarına dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Mataramızda ilk başta dış hazne olmak üzere bir kutu kullandık. Bu dış haznenin içinde diğer bütün malzemeleri topladık. Dış haznenin üstüne bir tane güneş paneli bir de ultraviyole lambaları bağladık. Güneş paneli enerji üretebilmek, ultraviyole lamba da suyun temizlenmesini sağlayabilmek amaçlı kullanıldı. Kapak kısmına da krom metaller taktık. Bu krom metaller sayesinde yoğuşan su iç haznede toplanıyor."
Memiş, "matara"nın en önemli parçalarından birinin bebek kuvözlerinde bulunan ve oda sıcaklığındaki suyu ultrasonik titreşim hareketleriyle buhar haline getiren sis yapıcı cihaz (mist maker) olduğunu vurguladı.
Kimya öğretmeni Elif Genç de "matara"nın su arıtma sistemine değinerek, "Matara mist maker, ultrasonik titreşim hareketleri ile deniz suyunu kaynama derecesine gelmeden oda sıcaklığında buharlaştırmaktadır ayrıca deniz suyundaki istenmeyen mikroorganizmaları bertaraf etmek için ultraviyole lamba kullandık. Ultraviyole lamba suyun içindeki minerallere, tadına, bileşenlerine zarar vermeden yüzde 99 dezenfekte etme özelliğine sahiptir." diye konuştu.
Trabzon Sosyal Bilimler Lisesi Müdürü Muhittin Yücealtay da öğrencilerinin projesinden gurur duyduklarını ifade ederek, "Kurum kültürümüzde proje geçmişten itibaren var. Biz de bu desteklerimizi artırarak arkadaşlarımıza veriyoruz. Koordinatör öğretmen arkadaşlarımız güzel çalışıyor ve çocuklarımız çok yönlü öğrenciler." dedi.
