İSTANBUL (AA) - MEHMET KARA - Avukat ve Türk işaret dili tercümanı Cem Ülker, işitme engelli bireylerin adliye, banka, sağlık ve gündelik hayatın tüm alanlarında tercüman eksikliği nedeniyle haklarını fiilen kullanmakta zorlandığını, bu nedenle daha erişilebilir bir yaşam için her alanda daha fazla tercüman bulunması gerektiğini söyledi.
Ülker, işitme engelli bireylerin başta hukuk alanı olmak üzere karşılaştıkları problemleri ve çözüm önerilerini AA muhabirine anlattı.
İşitme engelli bireylerin özellikle hukuk, bankacılık ve sağlık gibi yüksek önem ve gizlilik içeren alanlarda tercüman eksikliği hissettiklerini belirten Ülker, 'İşitme ve konuşma engelli bir birey örneğin bir dava açmak istediğinde ya da bir icra takibi işlemi başlatmak istediğinde ya da mahkemede şikayetçi, sanık ya da savcılık aşamasında şüpheli sıfatıyla ifade vermesi gerektiğinde muhakkak bir tercüman desteği almak zorunda. Çünkü kendi dilinden anlayacak biri vasıtasıyla ancak derdini, meramını izah edebilir. İşitme engelli birey mahkemede tercümansız kaldığında maalesef hiçbir hakkından faydalanamaz.' dedi.
İşitme engelli bireylerin tek başına adli süreçleri takip etmesinin imkansız olduğunu dile getiren Ülker, bu konudaki eksikliğin ancak profesyonel tercümanlar vesilesiyle halledilebileceğini vurguladı.
Adliyelerde sayıları eksik de olsa bu konuda destek veren tercümanlar olduğunu anlatan Ülker, işitme engelli bireylerin haklarını şu şekilde sıraladı:
'Tercüman desteği için ilgili mahkeme kaleminden ya hukuk mahkemesinden ya da ceza mahkemesi kaleminden kendisine bir tercüman atanıyor. Bu tercümanın tüm ödemeleri zaten devlet tarafından karşılanıyor. Mahkeme kaleminin ona yönlendireceği tercüman vasıtasıyla duruşmaya girip çıkabilir. Ya da yine işitme ve konuşma engelli bir birey İstanbul Barosu Adli Yardım Merkezi'ne gidip buradan adli yardım desteği talebinde bulunabilir. Burada aynı şekilde işaret dili tercümanı konusunda da barolar da destek oluyor. Ancak bu şekilde hukuki itilafını çözebilir.'
- İşaret dili bilen avukat sayısı da artırılmalı
Ülker, birçok adliyede tercüman bulunduğunu fakat bunun yetersiz olduğuna işaret ederek, 'Adliyelerde mesai saatleri içinde birden fazla tercüman olması faydalı olacaktır. Bazen tercüman bulunamadığı için dava takip edilemiyor. Tercüman bulunamayınca mahkeme kalemi duruşmayı ya erteliyor ya da tercümanın gelmesi için bekletiliyor. Benim tavsiyem işitme engelli birey ya da yakını daha öncesinde mahkeme kalemine gidip bu durumu bildirmeli, hatırlatmalı. Duruşmanın iptal olmaması ya da ertelenmemesi için bunun yapılması gerekiyor yoksa mağduriyet oluşuyor. Her işaret dili bilen de tercüman olamıyor, tercümanın ayrıca Adalet Komisyonu listesine de kayıtlı olması gerekiyor tabii ki.' ifadelerini kullandı.
- Türkiye İşitme Engelliler Derneğinden destek alınabilir
Tercüman desteği için Türkiye İşitme Engelliler Derneğinden destek alınabileceğini hatırlatan Ülker, kendisinin de bu şekilde mahkemelerde işitme engellilere destek verdiğini söyledi.
Avukat Ülker, işitme engelli bireyler için hukuk alanında önemli bir eksiğin de işaret dili bilen avukat sayısının azlığı olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
'Ben de talepler doğrultusunda yardımcı olmaya çalışıyorum. Maalesef sayılar çok fazla, çok fazla talep var. Tercüman sayısı az, işitme ve konuşma engelli bireylerle anlaşacak, işaret dili bilen avukatların sayısının da artması gerekiyor. Ayrıca her adliyede işitme engelli bireyler için bir departman, bir birim kurulursa çok iyi olur. Bir oda olursa onlar için sorunlarını çözmek çok daha rahat olur.'
Ülker, işitme engelli bireylerin hukuk haricinde de ciddi bir tercüman ihtiyacı duyduğunu anımsatarak, sözlerini şöyle tamamladı:
'Bazen banka uygulamalarında ciddi sıkıntılar oluyor. Görüntülü destekle işitme engelli bireyler bilgi sahibi olabiliyor. Yine de görüntülü destek bankacılık uygulamalarında çok önemli bir destek sunuyor, sayıları artırılmalı. Ayrıca bankada ıslak imza aşamasında mutlaka bir yakınıyla gitmek zorunda kalıyorlar. Bunun haricinde aile hekimleri de yine online destek sunabilse çok iyi olur. Kronik hastalığı olan işitme engelli bireyler için bu ciddi bir destek olabilir.'
