İşçinin asgari geçim kaynağından yoksun kalmaması için değişik yollarla İş Yasalarında Ücretin Güvence altına alınması ile ilgili hükümler öngörülmüştür.
İş Yasasının 39.maddesinin 1.fıkrasında İş Sözleşmesi ile çalışan ve bu kanun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirlenir. denilmektedir.
Asgari Ücrete,Anayasanın 55.maddesinde de değinilmiş Asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur hükmüyle yer verilmiştir.
4857 sayılı İş Yasasının sosyal adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun olarak tüm çalışanlara uygulanmasına ilişkin 39.maddesinin gerekçesinde de, işçinin insan onuruna yaraşır asgari koşullarda bir yaşam sürdürebilmesi için devlet tarafından tespit edilmesi öngörülen asgari ücretin tüm çalışanlara uygulanması gerektiği ifade edilmiştir.
Böylece İş Yasası,Deniz İş Yasası ,Basın İş Yasası ve diğer Borçlar Kanununa göre çalışanlara da ödenecek ücret Asgari Ücrettir.
Asgari ücret,işçiler için bir anlamda en az ödenmesi gerekli ücret olmakla birlikte 657 Sayılı Devlet Memurları Yasasına göre çalışanlar için de ödenecek en az aylık tutar toplamına da esas olacaktır.Bu düzenlemeye göre memurlara ödenecek aylık taban aylığı, kıdem aylığı, tazminatlar ile diğer ödenecekler toplamının brüt tutarı asgari ücretin altında olamaz.
Asgari Ücret Yönetmeliğinin 4. maddesinde asgari ücreti tanımı İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda,konut,giyim,sağlık,ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret olarak yapılmıştır.
Ülkemizde Asgari Ücret 1974 yılına kadar İşkollarına ve İllere göre tespit edilir iken, bugün tüm çalışanlara uygulanmak üzere belirlenmektedir.
Asgari Ücret bir günlük ücret olarak tespit edilmektedir.Aylık,haftalık,saat ve diğer ödeme şekillerinde ödeme buna göre belirlenmektedir.Asgari Ücret Yönetmeliğinin 7.maddesinde asgari ücret miktarının tespitinde işçilerin gıda,konut,giyim,sağlık,ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulması gerektiği öngörülmüştür.
Yine Yönetmeliğin 5.maddesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplere dayalı herhangi bir ayrım yapılmayacağı hükme bağlanmıştır. Ancak Asgari Ücretin tespitinde yaş sınırlaması getirilerek, 16 yaşından büyük ve küçük işçilere olmak üzere iki farklı ücret belirlenmektedir.
4857 Sayılı İş Yasasının 39.maddesinin 2.fıkrası gereğince Asgari Ücreti belirleyecek,Asgari Ücret Komisyonu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilecek üyelerden birinin başkanlığında,Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı,İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı,Hazine Müsteşarlığı temsilcisi,Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistik Dairesi Başkanı veya yardımcısı,Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından konu ile ilgili daire başkanı veya yetki vereceği bir görevli ile bünyesinde en çok işçiyi barındıran en üst işçi kuruluşundan değişik iş işkolları için seçecekleri beş,bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşundan değişik işkolları için seçeceği beş temsilciden oluşur.
Komisyon en az 10 üyenin katılımıyla toplanır,oy çokluğu ile karar verir.Alınan karar Resmi Gazetede yayınlanır.İşçilere asgari ücretin alında ücret ödenemez.Bu ücretin altında iş sözleşmesinde ve Toplu iş Sözleşmelerine hüküm getirilemez.Aksi halde ücret, asgari ücret miktarına yükseltilir.İşverence iş sözleşmesi veya Toplu İş Sözleşme gereğince ödenecek ek ücretler veya sosyal haklar asgari ücretin dışında dikkate alınacaktır.
Ücret İş Yasasının 32.maddesinin 2.fıkrasına göre kural olarak Türk parası ile ödeneceğine hüküm olunmuştur.Ancak yabancı para olarak da kararlaştırılmış olunabilinir.1475 Sayılı İş Yasasından farklı olarak Yeni İş Yasasında yabancı para ile de ücretin ödenebileceği kabul edilmiştir.
İş Yasası nın 32.maddesi uyarınca ücret, kural olarak işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir.İşçi ücretleri Devlet memurlarından farklı olarak işin ifasından sonra ödenir.Ücretin düzenli ve belirli aralıklarla ödenmesi gerekir.Yasa Ödeme süresinin en çok bir haftaya kadar indirilebileceğini öngörmektedir.İş Sözleşmesinin sona ermesi durumunda ise işçinin tüm alacaklarının derhal ödenmesi zorunludur.
Ücretin ödendiğine ilişkin ücret hesap pusulasının işverence verilmesi gerekir.Ücret hesap pusulasında İş yasasının 37.maddesine göre ücretin ödeme günü,ait olduğu dönem,fazla çalışma,hafta tatili,bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarı,vergi,sigorta primi,avans mahsubu,nafaka ve icra gibi her çeşit kesintiler ayrı ayrı gösterilir.Ücret Hesap Pusulası İşveren imzasını ve işyerinin özel işaretini taşır.İşyerlerinde ücret bordroları düzenlenir.İşçinin ücret bordrosunu imzalaması gerekir.Uyuşmazlıklarda ücretin ödendiği,ücret bordrosunun imzalanması ile ispat yoluna gidilmektedir.
Daha önceki yazılarımızda da belirtildiği üzere Ücrete ilişkin zaman aşımı 5 yıldır.İş Yasasının 32 .maddesine göre zaman aşımı süresi tüm ödemeleri kapsamaktadır.Zaman aşımı süresi ücret alacağının doğduğu tarihten itibaren başlar.
İşçi ücretlerinin ödenmemesi durumunda İş Yasasının 34.maddesi uyarınca mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanacağı öngörülmüştür.İşçi, ücretinin ödenmemesi durumunda iş akdini derhal feshetme hakkına sahiptir.
Asgari Ücret 2011 yılı için iki dönem için belirlenmiş olup,16 yaşından büyük ve 16 yaşını doldurmamış işçiler için aşağıdaki gibidir;
16 YAŞINDAN BÜYÜKLER İÇİN;
01.012011-30.06.2011 DÖNEMİ 01.07.2011-31.12.2011 DÖNEMİ
Brüt ücret : 796.50 TL 837.00 TL
Sigorta Primi işçi payı : 111.51 TL 117.18 TL
İşsizlik sig.primi işçi payı : 7. 97 TL 8.37 TL
Gelir Vergisi Matrahı : 677.02 TL 711.45 TL
Gelir Vergisi : 101.55 TL 106.72 TL
Damga Vergisi : 5.26 TL 5.52 TL
Kesintiler Toplamı : 226.29 TL 237.79 TL
NET ÜCRET : 570.21 TL 599.21 TL Günlük Brüt Ücret : 26.55 TL dir.
İşverene Toplam Maliyeti : Asgari Ücret :796.50 TL+ SSK Primi 155.32 TL+İşveren İşsizlik Sig.Fonu:15.93 TL = 967.75 TL dir.
16 YAŞINI DOLDURMAMIŞ İŞÇİLER İÇİN;
Brüt ücret :679.50 TL 715.50 TL
Sigorta Primi İşçi Payı : 95.13 TL 100.17 TL
İşsizlik Sig.Primi İşçi Payı: 6.80 TL 7.16 TL
Gelir Vergisi Matrahı : 577.57TL 608.17 TL
Gelir Vergisi : 86.64TL 91.23 TL
Damga Vergisi : 4.48 TL 4.72 TL
Kesintiler Toplamı 193.05 TL 203.28 TL
NET ÜCRET 486.45 TL 512.22 TL
Günlük Brüt Ücret : 22.65 TL dir.
İşverene Toplam Maliyeti ;Asgari Ücret 697.50 TL+SSK Primi 132.50 TL+İŞ.SİG.FON.İşçi Payı 1.17 TL+İŞ.İşveren İşsizlik SİG Farkı 13.59 TL +İşsizlik SİG.Fonu İŞ. Farkı I2.34TL+SSK Alt Sınır Farkı 39.19 TL+SSK+İŞ.Sig.Prim Farkı Toplamı 47.70 TL=868.29 TL dir.
4857 Sayılı İş Yasasının Değişik 102.maddesi Ücret ile ilgili hükümlere aykırılık durumunda İdari Para Cezası ödenmesini öngörmektedir. Madde hükmü 17.04.2008 tarih ve 5754 Sayılı Yasa ile değiştirilerek 32nci maddesinde belirtilen ücret ile işçinin bu kanundan veya toplu iş sözleşmesinden veya iş sözleşmesinden doğan ücret ödemelerini süresi içinde kasten ödemeyen veya eksik ödeyen,39 uncu maddesinde belirtilen komisyonun belirlediği asgari ücreti işçiye ödemeyen veya noksan ödeyen,ücret ,prim ,ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına ödemeyen işveren,işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay için yüz yeni Türk Lirası İdari Para Cezası,
.
b-37 nci maddesine aykırı olarak ücrete ilişkin hesap pusulası düzenlemeyen
işverene
iki yüz milyon lira para cezası
..
verilir.denilmektedir.
İdari Para Cezasına ilişkin 102. maddesine ilişkin bundan önceki yazılarımızda da ifade ettiğimiz yeni Türk Lirası ve Milyon gibi maddi hataları Yeni DÖNEM TBMM çalışmalarında düzeltilmesi dileğiyle
Sevgiyle,Sağlıklı Kalınız.
fozturk.01@ hotmail.com
