Son günlerde CHP’nin başına gelenler hepimizi şaşırtıyor.
Siyasi tarihimize bakarak, bugünleri ve sonrasında olacakları anlamaya ve anlatmaya çalıştığım yazılarımdan birisini 26 Haziran 2025 tarihinde yazdım.
“CHP YÜZDE 40’I GÖRÜNCE YER YERİNDEN OYNUYOR” başlıklı yazımda; 1946’da çok partili hayata geçtiğimizden günümüze, seçim sonuçlarını ve siyasal süreci özetledim.
İster istemez rakamlarla biraz uzadı ve en az okunan yazılarımdan birisi oldu.
Ayrıntıları merak edenler, ana sayfamdan (www.turhanoral.com) “yazılarım” bölümüne girerek okuyabilir.
***
Bazı bölümlerin altını çizdim. Özetle;
“2023 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhalefetin bir kısmının desteğini alan CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 47.82 oy alırken, AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan yüzde 52,18 oy alarak Cumhurbaşkanı seçildi. Milletvekili genel seçimlerinde ise AKP yüzde 35,62 oy alırken, CHP yüzde 25.35 oy aldı.
CHP bir önceki seçimde 146 olan milletvekili sayısını 169’a yükseltti, ancak ittifak partileri ayrılınca milletvekili sayısı 129’a indi. CHP’de ittifak bir işe yaramadı.
***
Bugünlerde yapılan bazı anketlerde ise CHP’nin yüzde 40’ı geçtiği görülüyor.
Yüzde 40 denilince hafızam beni geriye götürüyor ve tehlike çanlarının sesini duyuyorum.
Büyük önder Mustafa Kemal’i rehber alan kadrolarıyla CHP yüzde 40’ları görünce, yerli işbirlikçiler ve emperyalist güçler telaşa kapılıyor, çok sıkıştıklarında ise kıyıda köşede saklanan işbirlikçilerini devreye sokuyorlar. Saklananların deşifresi için barajın yüzde 40 olduğu kanaatine vardım.”
***
“1946; CHP kazandı. CHP 4 yıl tek başına iktidar oldu.
1950; Demokrat Parti (DP) yüzde 55,2 oy alarak tek başına iktidar oldu. 1952’de Türkiye NATO’ya üye oldu.
1954; DP yüzde 58,4 oy alarak iktidarda kaldı.
Başta ekonomi olmak üzere işler iyi gitmeyince DP içinde bölünme yaşandı. Muhalefet güçlendi. DP baskıları artırdığı gibi yasal düzenlemelerle muhalefetin birlikte hareketini engelledi ve 1958 yılında yapılması gereken seçimleri erkene aldı. TBMM’de toplam milletvekili sayısını da 541 den 610’e yükseltti.
1957; DP yüzde 48,6 oy ile 424, CHP yüzde 41,4 ile 178 milletvekili çıkardı. DP iktidarını korudu.
1960 askeri darbesi oldu. Başbakan Menderes ve 2 Bakan idam edildi. DP iktidarı 10 yıl sürdü.
İlk seçimde iktidar olmasına bir adım kalan, oylarını yüzde 41,4’e yükselten CHP darbeyi desteklemekle suçlandı. DP kapatıldı.
***
1961; CHP yüzde 36,7 oy aldı. (Mağdur) DP yerine kurulan Adalet Partisi (AP); yüzde 34,8 oy aldı. CHP tek başına iktidar olamadı. Türkiye, 4 yıl koalisyon hükümetleri tarafından yönetildi.
1965 ve 1969 genel seçimlerinde AP tek başına iktidar oldu.
12 Mart 1971 tarihinde askerler muhtıra verdi. Yaklaşık 2,5 yıl, Türkiye’yi partiler üstü hükümetler yönetti.
1973; CHP yüzde 33,3 oy alarak 1.parti oldu. CHP, yaklaşık 10 ay koalisyon hükümeti ile ülkeyi yönetti. CHP birinci parti iken Türkiye’yi 3 yıl AP ve Milliyetçi Cephe koalisyon hükümetleri yönetti.
***
5 Haziran 1977 genel seçimlerinde CHP yüzde 41,4 oy ile yine 1. Parti odu, ancak tek başına iktidar olamadı. CHP, yaklaşık 20 ay koalisyon hükümeti ile ülkeyi yönetti.
Türkiye’de yer yerinden oynadı, işadamları hükümete karşı bildiri yayınladı. Terör aldı başını gitti.
AP ve Milliyetçi Cephe koalisyon hükümetleri yaklaşık 20 ay Türkiye’yi yönetti.
CHP iktidarına bir adım kala seçimler yapılamadı ve 12 Eylül 1980 de askeri darbe yapıldı. CHP dahil tüm partiler ve TBMM kapatıldı.
***
Turgut Özal’ın Anavatan Partisi (ANAP) 1983, 1987 genel seçimlerinde tek başına iktidar oldu. (CHP yoktu)
1991; Doğru Yol Partisi (DYP) yüzde 27.03 oy alarak 1. Parti oldu. CHP kapalıydı, sol dağıtıldı.
Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) yüzde 20.75 oy, Demokratik Sol Parti (DSP) yüzde 10.74 oy aldı.
Türkiye’yi 4 yıl DYP-SHP hükümetleri yönetti.
1995; Refah Partisi yüzde 21.38 oy alarak 1. Parti oldu. Türkiye’yi 4 yıl koalisyonlar yönetti, CHP yoktu.
***
1999; DSP yüzde 22,19 ile birinci parti oldu. CHP ise yüzde 10 barajını geçemedi. DSP-MHP ve ANAP Hükümeti kuruldu ve 3,5 yıl Türkiye’yi yönetti.
3 Kasım 2002 tarihinde yapılan genel seçimlerde Adalet ve kalkınma Partisi tek başına iktidar oldu. 23 yıldır ülkeyi AKP yönetiyor.
***
CHP, Genel Başkan Özgür Özel ve Cumhurbaşkanı adayı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ile çıkışa geçti. Anketler CHP’yi yüzde 40’ın üstünde gösteriyor.
Kıyıda köşede saklanan işbirlikçilerin devreye girmesini beklediğim bu dönemde, CHP önceki dönem Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun, açıklamaları ve tavrıyla CHP’nin önünü kesmeye çalışması gerçekten sürpriz oldu. Söylediklerinde hiçbir tutarlılık yok.
Hak ettiği karşılığı mutlaka görmelidir.
Bu demek ki, iktidarın daha kötü hamlelerine de hazırlıklı olmak lazım.”
***
CHP, 1950'den ya da NATO'ya girdiği 1952 den buyana tek başına iktidar olamadı.
Evet, hepimizi şaşırtan, bu kadar da olmaz, dedirten gelişmeler oluyor.
CHP içeriden ve dışarıdan darbeler alıyor ama yok edilemiyor.
CHP halen ayakta. Karşıda her zaman yeni oyuncular var. Maskesi düşenlerin yerine başkaları geliyor.
CHP, savaş yıllarında TBMM’yi açık tutan Büyük önder Mustafa Kemal’in kurduğu bir parti.
Maya sağlam, çünkü halka güveniyor ve her şart altında demokrasi diyor. Bağımsızlık karakteri var. Vatan ve millet sevgisi var. Çağdaş medeniyet hedefi var. Savaşsız bir dünya istiyor. Üyelerde kayıtsız şartsız itaat yok, her şeyi sorguluyorlar. Genel başkanlarını bile değiştirebiliyorlar.
